Możesz ocenić: Szczecinek / zachodniopomorskie - Przebudowany średniowieczny zamek książęcy
Opis
Uczony na zamku
Na zamku kilkakrotnie zamieszkiwał profesor Elhard Lubinus, autor pierwszej mapy
Pomorza Zachodniego. Jej wykonanie zlecił w 1610 r. książę Filip II, który dokonał także renesansowej przebudowy warowni. Pragnął on stworzyć wielkie dzieło zawierające opis swojego kraju, w tym szczegółowy spis wszystkich klasztorów i szkół, opis miast, księstw, obyczajów ludowych, herbarz szlachecki i genealogię książąt pomorskich.
Niestety realizacja tego pomysłu zakończyła się fiaskiem. Niedokończone fragmenty dzieła zachowały się tylko w odpisach, przetrwała natomiast wyjątkowo dokładna mapa, która dostarcza bezcennych informacji m.in. z przeszłości 49 miast pomorskich. Prof. Lubinus wykonał ją na podstawie ok. 5000 pomiarów astronomicznych, ze wsparciem kilku artystów malujących widoki (panoramy) miast. I dlatego wędrując po Pomorzu miał prawo korzystać ze wszystkich rezydencji książęcych w tym zamku szczcineckiego.
zczecinecki zamek stoi na półwyspie na jeziorze Trzesiecko, niedaleko od rynku miejskiego.
Niegdyś była to wyspa o średnicy ok. 70 m, ale w XIX wieku obniżono poziom wody o 2,5 m i teren uległ przekształceniu. Pierwotnie znajdował się tam gród słowiański. Wygląd pierwszego
zamku książąt pomorskich z pocz. XIV wieku nie jest znany, podobnie jak jego budulec, przypuszcza się jednak, że mógł posiadać budynek murowany. Badania archeologiczne udowodniły jedynie, że zachowane najstarsze południowe skrzydło zamkowe nie posiada żadnych śladów tego pierwszego założenia. W drugim etapie rozbudowy (pół wieku później) powstało wspomniane skrzydło południowe (13,6x35,5 m) zwane domem rycerskim i mur obwodowy otaczający dziedziniec z bramą od północy. Połączenie z lądem w kierunku miasta istniało poprzez drewniany most na palach.
Czasy świetności warowni przypadły na okres XVI - XVII wiek. Zamek posiadał wtedy oprócz domu rycerskiego także trzykondygnacyjne skrzydło północne zwane bramnym z mostem zwodzonym. Oba budynki miały narożne wieże od wschodu. Północny - wieżę na planie kwadratu, a do budynku południowego przylegała baszta więzienna o średnicy 8 m. Do wysokości parteru miała kształt cylindryczny, wyżej czworoboczny o konstrukcji szachulcowej.
Niestety dziś nie ma po nich śladu, a gdy odwiedziłem Szczecinek obiekt przedstawiał sobą mało ciekawy widok. Przetrwało tylko najstarsze południowe skrzydło w postaci całkowicie przebudowanego i zdewastowanego budynku. Mury obwodowe od wschodu zastąpiono nowym budynkiem, podobnie postąpiono ze zburzonym skrzydłem północnym. Od strony dziedzińca oba wyglądają bardzo nowocześnie i w ogóle nie pasowały do budynku zamkowego.
Oprawa wdowia
Zamek szczecinecki od 1606 r. stał się książęcą oprawą wdowią czyli majątkiem zabezpieczającym dostatnie życie żonie po zmarłym mężu. Książę Bogusław XIII zapisał go swej małżonce Annie z książąt szlezwig-holsztynskich. Następnie w 1622 r. objęła go Jadwiga z książąt brunszwickich, żona księcia Ulryka. Założyła ona w mieście m.in. pierwsze na Pomorzu Zachodnim gimnazjum.
Całość tworzy połączoną trójskrzydłową bryłę otwartą na zachód, sprawia więc dosyć dziwne wrażenie.
Budynek zamkowy posiadał dwa wejścia od strony dziedzińca. Jedno właściwe po schodkach, drugie do piwnic. Oba były zamknięte.
Przed głównym wejściem można było zobaczyć zabawny relikt komunizmu - tablicę informująca, iż mamy przed sobą "Jadłodajnię Zamek kategorii IV" oraz "Dom wycieczkowy Zamek kategorii II" (schronisko turystyczne działało tu jeszcze w latach 80-tych). Obok wisiała nowsza i bardziej stylowa tablica z krótką informacją o historii zamku. Jej autor miał chyba problemy z polskim językiem.
Piszę to wszystko w czasie przeszłym, ponieważ obecnie zamek po gruntownym remoncie całkowicie zmienił oblicze (co można zobaczyć na nadesłanych zdjęciach). Jest siedzibą Centrum Konferencyjnego Zamek z salą konferencyjną na 150 osób, stylową restauracją, hotelem, pubem w piwnicach i galerią sztuki.
Obiekt ma ciekawe położenie nad malowniczym jeziorem z rodziną łabędzi i pełnym kaczek przy brzegu. Obok znajduje się przystanek tramwaju wodnego (niestety widok na zamek zasłonięty przez drzewa), a dookoła rozciąga się ładny park miejski z przełomu XIX i XX wieku.
Widok na teren zamkowy z parkiem miejskim na pocztówce z początku XX wieku. Skrzydło południowe w tyle, nieco przysłonięte
Plan
Plan średniowiecznego miasta z zamkiem (a)
Zamek w Szczecinku, plan sytuacyjny. Zakreskowane zachowane skrzydło południowe.
Plan zachowanego skrzydła południowego. U góry I piętro, u dołu parter. Źródło x3: Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego. Zbigniew Radacki, PWN 1976
Rekonstrukcja
Rekonstrukcja zamku po przebudowie w latach 1619-1667 przez księcia Ulryka wykonana w 1925 r. przez profesora szczecineckiego gimnazjum Karla Tuempla. Nieco fantazyjna, bo np. śladów 3 wież w skrzydle północnym archeolodzy nie odnaleźli.
Historia
trategiczne położenie dawnego grodu słowiańskiego na wyspie na granicy z państwem krzyżackim i przy trakcie z Polski, skłoniło księcia pomorskiego Warcisława IV na pocz. XIV wieku do zbudowania tam nowej warowni, a przy niej również miasta.
Nie ma obecnie śladu po pierwotnym zamku, ale zakłada się, że budynek mieszkalny mógł być murowany, natomiast reszta założenia drewniana.
Szczecinek na mapie Lubinusa z 1618 r. Zamek na wyspie po lewej. Niestety pokazane jest tu tylko skrzydło północne - bramne, które było już w tak złym stanie, że rok później zostało rozebrane. Od wschodu widać jakąś parterową przybudówkę.
1310 r. - budowa zamku przez księcia Warcisława IV. Pierwszym namiestnikiem książęcym został mianowany Arnold Dębicz
lata 1356-1364 - budowa nowej warowni, w pełni murowanej, jako przeciwwagi dla krzyżackiego Człuchowa. Powstało zachowane obecnie skrzydło południowe, choć na razie tylko do wysokości wysokiego parteru (z płytkimi piwnicami miało 7 metrów wysokości). Po nabytkach terytorialnych Kazimierza Wielkiego kosztem Brandenburgii, znaczenie Szczecinka spadło, bo szlak handlowy z Polski biegł teraz przez Czaplinek i prace szły wolniejszym tempem. Z czasem dobudowano jednak
piętro do budynku południowego, choć w przeciwieństwie do parteru nie ozdobiono go już cegłą zendrówką. Zamek prawdopodobnie miał więc jeden budynek mieszkalny otoczony czworobocznym murem obwodowym z bramą od północy lata 1459-1474 - prawdopodobnie kolejna przebudowa zainicjowana przez księcia słupsko-szczecińskiego Eryka II. Powstało wtedy trzykondygnacyjne skrzydło północne z bramą wjazdową i kwadratową wieżą w narożniku płn.-wsch.
XVI w. - bliżej nieznane prace przy zamku zaowocowały powstaniem baszty zwanej więzienną lub rondlem przy wschodnim narożniku skrzydła południowego
lata 1606-1610 - książę szczeciński Filip II całkowicie przebudował skrzydło południowe w stylu renesansowym, tak że zwano je odtąd skrzydłem Filipa lata 1619-1623 - jego brat książę Ulryk nakazał rozebrać zrujnowane skrzydło północne i wznieść je od nowa
1627 r. - podczas wojny trzydziestoletniej miasto i zamek zostały poważnie zniszczone. W tym roku zajęli Szwedzi, a rok później wojska cesarskie pod dowództwem gen. Wallensteina
1631 r. - Szwedzi odbili Szczecinek
1653 r. - po śmierci ostatniego księcia Pomorza Zachodniego Bogusława XIV (1637) i po pokoju westfalskim (1648) Pomorze zajęli Szwedzi i Brandenburczycy. Zniszczony Szczecinek przypadł Brandenburczykom
1690 i 1780 r. - kolejne przebudowy budynku południowego
1701 r. - miasto z zamkiem stało się częścią Królestwa Prus lata 1707-1709 - na zamku przebywał kanclerz wielki litewski Karol Stanisław Radziwiłł wraz z rodziną
koniec XVIII w. - w zamku działała fabryka pasów
XIX w. - rozebranie skrzydła północnego. Przekształcenie reszty na szpital i przytułek.
Na terenie zamkowym wzniesiono 2 nowe budynki: od wschodu i na miejscu budynku północnego
1905 r. - odkopano fundamenty baszty przy skrzydle południowym
I poł. XX w. - oba powyższe budynki zostały przebudowane do postaci dzisiejszej
II wojna św. - zamek wykorzystywało gestapo m.in. jako miejsce morderczych przesłuchań po 1945 r. - po przejściu Szczecinka w granice Polski, budynek południowy zajęło wojsko, a następnie w latach 60-tych utworzono w nim schronisko turystyczne lata 90 XX w. - zamek kupiła osoba prywatna i nic nie zrobiła, aby go odbudować
XXI w. - zrujnowana, choć jeszcze w całości budowla, stała pusta aż do 2011 roku, kiedy to władze miasta odkupiły zamek i rozpoczął się remont
wrzesień 2013 r. - po ponad dwuletnich pracach restauracyjnych zamek odzyskał część dawnej świetności. Obecnie mieści Centrum Konferencyjne. Prace pochłonęły 9 mln zł.
Miejsce spotkań dyplomatycznych
Na zamku w Szczecinku odbyły się 2 zjazdy krzyżacko - pomorskie wymierzone przeciw Polsce, jednak w praktyce nie miały one większego znaczenia i nie przyniosły zakonowi większych korzyści a Polsce strat.
Pierwszy miał miejsce w 1409 r. z udziałem wielkiego mistrza Ulryka von Jungingena, i księcia szczecińskiego Świętobora I i księcia słupskiego Bogusława VIII. Pomorzanie zobowiązali się w razie wojny zakonu z Polską do pomocy całą swoją siłą zbrojną. Jak się okazało Bogusławowi VIII chodziło głównie o pożyczkę finansową, którą w zamian otrzymał od krzyżaków. Podczas walk rok później w ogóle nie wsparł zakonu, a po bitwie pod Grunwaldem przybył z wojskiem na pomoc Jagielle do Malborka. Niewielkiej pomocy wojskowej krzyżakom udzielił tylko Świętobór I, m.in. jeden z herodów niosących słynne dwa miecze był jego człowiekiem.
Podobny zjazd odbył się w 1423 roku. Tym razem udział wzięli: wielki mistrz Paweł von Russdorf, książęta pomorscy Otton II, Kazimierz V, Warcisław IX, Barnim VI, Bogusław IX i
wywodzący się od Pomorzan król Danii, Szwecji i Norwegii Eryk I. Strony zobowiązały się, że w przypadku konfliktu z Polską wesprą walczących w ciągu 3 miesięcy 2 tysiącami żołnierzy. Tak jak i wcześniej, dla niektórych Pomorzan był to tylko sojusz taktyczny, aby nie drażnić zakonu. Np. Eryk I był w bardzo dobrych stosunkach z Polakami, już rok później znakomicie bawił się w Poznaniu z polskimi możnowładcami, a potem w Krakowie przez 2 tygodnie ucztował z królem Władysławem Jagiełłą i cesarzem Zygmuntem Luksemburskim podczas koronacji królowej Zofii.
Przedwojenna pocztówka. Widok na teren zamkowy od zachodu
Wstęp
Wolny.
Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: otwórz stronę obiektu
Położenie i dojazd
Wschodnia cześć woj. zachodniopomorskiego. 70 km na południowy-wschód od Koszalina, 116 km na północny - zachód od Bydgoszczy. Zobacz na mapie. Zamek leży ok. 300 m na południe od rynku, trzeba iść ul. Zamkową w stronę parku. Z dojazdem nie ma problemu, zarówno pociągiem jak i PKS-em z większości dużych miast w Polsce.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N 53.70667778°, E 16.69312778°
format DM (stopnie, minuty): N 53° 42.4006668', E 16° 41.5876668' format DMS (stopnie, minuty, sekundy): N 53° 42' 24.04'', E 16° 41' 35.26''
Czas
Dojście z rynku zajmuje ok. 5 min. Pobieżne oglądnięcie ok. 10 min.
Bibliografia
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Zamki w Polsce północnej i środkowej
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Radacki Zbigniew - Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego
Zdjęcia
Aktualne zdjęcia z 2013 roku nadesłane przez Centrum Konferencyjne ZAMEK
Zdjęcia wykonane: latem 2008, przed remontem
Z lotu ptaka
Widok opisywanego obiektu (lub miejsca na którym stał) z satelity
Noclegi
Szczecinek - Pokoje gościnne Gryf, ul. Fabryczna 17, tel. (094) 372 06 60, 374 36 76
Szczecinek - Schronisko młodzieżowe Cegiełka, ul. Artyleryjska 9, gsm 660 432 924
Szczecinek - Schronisko młodzieżowe, ul. Kościuszki 47/49, tel. (094) 374 01 13
Szczecinek - Hotel Residence **, ul. Lelewela 12, tel.: (094) 372 88 51, 372 88 50
Szczecinek - Hotel Merkury *, ul. Cieślaka 11, tel. (094) 374 35 26
Szczecinek - Hotel Pojezierze *, ul.Wyszyńskiego 69 A, tel. (094) 374 33 41
Szczecinek - Hotelik Oskar, ul. Ordona 7, tel. (094) 372 39 36
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
pomost łączący zamek z rynkiem Autor: Piotr 53 Data: 2011-01-27 13:40:00
Na początku lat 80-tych trafiła w moje ręce historia Szczecinka napisana przez - jeśli dobrze pamiętam- Pana Lachowicza lub coś koło tego.Pozycja pochodziła ze zbiorów biblioteki miejskiej na ulicy Polnej.W książce tej wyczytałem, że miasto połączone było pomostem z zamkiem a w drugą stronę pomost sięgał aż do słowiańskiej osady GIECZ, która znajdowała się jeszcze dalej na północ za Chyżem.Dziś w terenie widać tam tylko kępę drzew wśród bagien wielimskich.Jako mały chłopiec tym szlakiem po pomoście docierałem do bagnistych brzegów jez. Wielim na ryby. na końcu ścieżki stał wtedy(lata70-te)dom mieszkalny. Nie byłem tam od tamtej pory i jestem bardzo ciekawy czy jeszcze coś tam jest.Wybudowanie tego mostu w/g książki spowodowane było brakiem miejsca w mieście pod zabudowę ,,dla żywiołu słowiańskiego". Mieszkający tam pomorzanie (rdzenni) zajmowali się rybactwem i nie mieli prawa sprzedaży bezpośredniej ryb w mieście tylko przez pośrednika niemieckiego. Kiedy upadła osada i z jakich powodów nigdy nie udało mi się dociec.Podejrzewam ,że jej kres nastąpił w czasie kiedy poziom wód okolicznych jezior został obniżony i całe rybactwo zostało przeniesione do Gwdy i Jabłonowa.
Wydarzenia o szczególnym znaczeniu historycznym w zamku Książąt Pomorskich Autor: abc199 Data: 2010-04-20 09:56:41
Witam! Pisze prace o naszym Zamku w Sz-ku. Potrzebne mi sa dane na temat zjazdów krzyzackich. W artykule jest krótka wspominka ale to za malo. Jak ktoś by mogł to niech poda mi chociaz ksiazki z jakich mogl bym skorzystac. Z góry wielkie dzieki.
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).