Szczecinek

Przebudowany średniowieczny zamek książęcy

Strategiczne położenie dawnego grodu słowiańskiego na wyspie na granicy z państwem krzyżackim i przy trakcie z Polski, skłoniło księcia pomorskiego Warcisława IV na początku XIV wieku do zbudowania nowej warowni, a przy niej również miasta. Nie ma obecnie śladu po pierwotnym zamku szczecineckim, ale zakłada się, że budynek mieszkalny mógł być murowany, natomiast reszta założenia drewniana.




1310 r. - budowa zamku przez księcia Warcisława IV. Pierwszym namiestnikiem książęcym został mianowany Arnold Dębicz
lata 1356-1364 - budowa nowej warowni, w pełni murowanej, jako przeciwwagi dla krzyżackiego Człuchowa. Powstało zachowane obecnie skrzydło południowe, choć na razie tylko do wysokości wysokiego parteru (z płytkimi piwnicami miało 7 metrów wysokości). Po nabytkach terytorialnych Kazimierza Wielkiego kosztem Brandenburgii, znaczenie Szczecinka spadło, bo szlak handlowy z Polski biegł teraz przez Czaplinek i prace szły wolniejszym tempem. Z czasem dobudowano jednak piętro do budynku południowego, choć w przeciwieństwie do parteru nie ozdobiono go już cegłą zendrówką. Zamek prawdopodobnie miał więc jeden budynek mieszkalny otoczony czworobocznym murem obwodowym z bramą od północy
lata 1459-1474 - prawdopodobnie kolejna przebudowa zainicjowana przez księcia słupsko-szczecińskiego Eryka II. Powstało wtedy trzykondygnacyjne skrzydło północne z bramą wjazdową i kwadratową wieżą w narożniku płn.-wsch.
XVI w. - bliżej nieznane prace przy zamku zaowocowały powstaniem baszty zwanej więzienną lub rondlem przy wschodnim narożniku skrzydła południowego
lata 1606-1610 - książę szczeciński Filip II całkowicie przebudował skrzydło południowe w stylu renesansowym, zwano je odtąd skrzydłem Filipa
lata 1619-1623 - jego brat książę Ulryk nakazał rozebrać zrujnowane skrzydło północne i wznieść je od nowa
1627 r. - podczas wojny trzydziestoletniej miasto i zamek zostały poważnie zniszczone. W tym roku zajęli Szwedzi, a rok później wojska cesarskie pod dowództwem gen. Wallensteina
1631 r. - Szwedzi odbili Szczecinek
1653 r. - po śmierci ostatniego księcia Pomorza Zachodniego Bogusława XIV (1637) i po pokoju westfalskim (1648) Pomorze zajęli Szwedzi i Brandenburczycy. Zniszczony Szczecinek przypadł Brandenburczykom
1690 i 1780 r. - kolejne przebudowy budynku południowego
1701 r. - miasto z warownią stało się częścią Królestwa Prus
lata 1707-1709 - na zamku Szczecinek przebywał kanclerz wielki litewski Karol Stanisław Radziwiłł wraz z rodziną
koniec XVIII w. - w budowli działała fabryka pasów


XIX w. - rozebranie skrzydła północnego. Przekształcenie reszty na szpital i przytułek. Na terenie zamkowym wzniesiono 2 nowe budynki: od wschodu i na miejscu budynku północnego
1905 r. - odkopano fundamenty baszty przy skrzydle południowym
I poł. XX w. - oba powyższe budynki zostały przebudowane do postaci dzisiejszej
II wojna św. - zamek wykorzystywało gestapo m.in. jako miejsce morderczych przesłuchań
po 1945 r. - po przejściu Szczecinka w granice Polski, budynek południowy zajęło wojsko, a następnie w latach 60-tych utworzono w nim schronisko turystyczne
lata 90 XX w. - zamek w Szczecinku kupiła osoba prywatna i nic nie zrobiła, aby go odbudować
XXI w. - zrujnowana, choć jeszcze w całości budowla, stała pusta aż do 2011 roku, kiedy to władze miasta odkupiły zamek i rozpoczął się remont
wrzesień 2013 r. - po ponad dwuletnich pracach restauracyjnych zabytek odzyskał część dawnej świetności. Obecnie mieści Centrum Konferencyjne. Prace pochłonęły 9 mln zł.
2018 r. - przy zamku postawiono dwupoziomowy pomost z tarasem widokowym na jezioro

Miejsce spotkań dyplomatycznych Na zamku w Szczecinku odbyły się 2 zjazdy krzyżacko - pomorskie wymierzone przeciw Polsce, jednak w praktyce nie miały one większego znaczenia i nie przyniosły zakonowi większych korzyści, a Polsce strat. Pierwszy miał miejsce w 1409 r. z udziałem wielkiego mistrza Ulryka von Jungingena, księcia szczecińskiego Świętobora I i księcia słupskiego Bogusława VIII. Pomorzanie zobowiązali się w razie wojny zakonu z Polską do pomocy całą swoją siłą zbrojną. Jak się okazało Bogusławowi VIII chodziło głównie o pożyczkę finansową, którą w zamian otrzymał od krzyżaków. Podczas walk rok później w ogóle nie wsparł zakonu, a po bitwie pod Grunwaldem przybył z wojskiem na pomoc królowi Władysławowi Jagielle do Malborka. Niewielkiej pomocy wojskowej krzyżakom udzielił tylko Świętobór I, m.in. jeden z herodów niosących słynne dwa miecze był jego człowiekiem. Podobny zjazd odbył się w 1423 roku. Tym razem udział wzięli: wielki mistrz Paweł von Russdorf, książęta pomorscy Otton II, Kazimierz V, Warcisław IX, Barnim VI, Bogusław IX i wywodzący się od Pomorzan król Danii, Szwecji i Norwegii Eryk I. Strony zobowiązały się, że w przypadku konfliktu z Polską wesprą walczących w ciągu 3 miesięcy 2 tysiącami żołnierzy. Tak jak i wcześniej, dla niektórych Pomorzan był to tylko sojusz taktyczny, aby nie drażnić zakonu. Np. Eryk I był w bardzo dobrych stosunkach z Polakami, już rok później znakomicie bawił się w Poznaniu z polskimi możnowładcami, a potem w Krakowie przez 2 tygodnie ucztował z królem Władysławem Jagiełłą i cesarzem Zygmuntem Luksemburskim podczas koronacji królowej Zofii.

Bibliografia