TARNÓW
¤ Średniowieczny zamek rycerski, później rozbudowany ¤

Jan Tarnowski zwany Krakowczykiem (prawdopodobnie z powodu niskiego wzrostu), miał znakomite koligacje rodzinne. Ojciec Jan Amor Tarnowski pochodził ze starego senatorskiego rodu Leliwitów, natomiast matka była wnuczką słynnego rycerza Zawiszy Czarnego. Od najmłodszych lat wykazywał nadzwyczajne zdolności, podobno dobrze mówił już w wieku 2 lat. Szybko został ulubieńcem króla Jana Olbrachta, do tego stopnia, iż tylko on mógł bez powiadomienia wchodzić na pokoje królewskie. Podczas wojny z Moskwą mając 26 lat, wsławił się w zwycięskiej bitwie pod Orszą. Stał na czele rodzinnego oddziału i tak sprawnie dowodził, że zginęło tylko 2 jego ludzi. Tak się wtedy palił do walki, że został skarcony przez hetmana Konstantego Iwanowicza Ostrogskiego za wdawanie się wbrew rozkazom w potyczki. Później wyruszył w wielką podróż najpierw do Ziemi Świętej, a następnie do praktycznie wszystkich krajów zachodniej Europy. W Portugalii zaciągnął się na wyprawę przeciw niewiernym Maurom. Za zasługi w tej wojnie został specjalnie obdarowany przez króla Emanuela.
W 1521 r. hetman dowodził wojskami zaciężnymi mającymi bronić Węgrów przed agresją turecką. Mimo pośpiechu przybyto do Belgradu za późno, ale polskie posiłki odstraszyły Turków, którzy szybko wycofali się. W 1527 r. został mianowany hetmanem wielkim koronnym i wojewodą ruskim. W 1531 roku wyruszył na czele 6 tys. wojska ku Mołdawii (Wołoszczyzny), skąd nadchodziły groźby pod adresem Polski od hospodara Petryły. Dysponował on czterokrotnie liczniejszymi oddziałami oraz dwukrotnie większą liczbą artylerii i odgrażał się, że zapędzi Polaków batogami jak bydło do Mołdawii. Pierwsze starcie nastąpiło pod zamkiem Gwoździec, gdzie spore siły Wołochów zostały zmiecione przez wojsko Tarnowskiego. Walna bitwa rozegrała się jednak pod Obertynem. Tutaj 18 tys. wojsko hospodara zostało całkowicie rozbite w ciągu zaledwie pięciu godzin. W wielkiej chwale powrócił hetman do Krakowa, gdzie witało go całe miasto, a w szczególny sposób król. Tarnowski skromnie odpowiedział, iż to Bogu należy dziękować nie jemu i napomniał króla żeby drugi raz nie kusił losu wystawiając do walki tak skromne siły. Dopominał się też o wynagrodzenie zasług swojego rycerstwa. Hetman generalnie nie dbał o pieniądze i gotówki nigdy nie miał zbyt dużo. Nagrodą, którą otrzymał od sejmu podzielił się z ubogimi żołnierzami. Jedyne na co liczył to pewne nadania królewskie, szczególnie zależało mu np. na kasztelani krakowskiej. Zawsze też chciał być blisko dworu królewskiego, w centrum wielkiej polityki. Doprowadzało to do sporów z dwoma królami Zygmuntami i królową Boną. Jednakże w 1537 r. podczas rokoszu pod Lwowem (tzw. wojna kokosza), mimo iż był wtedy w opozycji do dworu potrafił stanąć w obronie króla i zapobiec bardzo niebezpiecznej dla kraju anarchii.
Po zwycięstwie obertyńskim Jan Tarnowski wyruszył dokończyć kwestię mołdawską i odebrać zajęte zamki, przede wszystkim Chocim. Nękał Wołochów tak długo, aż w końcu hospodar na kolanach złożył mu hołd. W 1534 r. objął dowództwo polsko-litewskiej wyprawy na Moskwę. Posiadając tylko 6500 wojska Tarnowski zmienił istniejące plany hetmana litewskiego Radziwiłła i zamiast na Smoleńsk, ruszył na ważne twierdze Homel oraz Starodub, które dzięki umiejętnym oblężeniom przy pionierskim zastosowaniu podkopów szybko zdobył. Doszło jednak wtedy do pewnej skazy na jego życiorysie, gdy wściekły na zażartą obronę Staroduba kazał ściąć wszystkich 1400 jego obrońców i mieszkańców wziętych do niewoli. Potem zapuścił się jeszcze 100 km na wschód, do Radohoszczy odzyskując w ten sposób dla Polski prawie całą Siewierszczyznę. Następnie, niepokoje na południowo-wschodniej granicy kraju skierowały go jeszcze dwukrotnie w tamtym kierunku. Nie doszło jednak do starć, bo Mołdawianie i Tatarzy natychmiast wycofywali się, gdy tylko dochodziły sygnały o nadciągającym wojsku Tarnowskiego. Ten ograniczał się więc tylko do zabezpieczenia kresów i odbudowania nadgranicznych twierdz.
Wg XVI-wiecznych relacji Jan Tarnowski w jednych sytuacjach był człowiekiem niezwykle surowym w innych niemalże aniołem. Jak pisał jego krewny, marszałek koronny Jan Mielecki, gdy patrzył na niego w wojsku lub na sądach hetmańskich sam drżał przez tym tyranem, natomiast gdy przychodził do niego prywatnie do pokoju, nie było nad hetmanem milszego człowieka. W 1542 r. Tarnowski wyjechał na leczenie do Włoch. Król Ferdynand Habsburg zaproponował mu tam dowództwo na wojskami Rzeszy w świętej wojnie przeciw Turcji. Hetman odmówił nie chcąc działać wbrew woli polskiego króla i nie ufając do końca Niemcom. Taka propozycja świadczyła jednak o wielkiej sławie hetmana, który jak pisał kanonik S. Orzechowski "sztukę wojenną z nauką tak złączył, iż się wahasz w którym kierunku bardziej celuje". Pod koniec życia zdążył jeszcze napisać traktat o sztuce wojennej, który przez wiele następnych lat był podstawowym podręcznikiem wojskowości, nie tylko w Polsce.