Zamek Tarnowskie Góry

Tarnowskie
Góry
Przebudowany zamek szlachecki





Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Tarnowskie Góry (woj. śląskie) - Całkowicie przebudowany zamek szlachecki

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
2 stars
Średnia ocena: 2.1 na 5. Głosów: 24

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
4 stars
Średnia ocena: 3.8 na 5. Głosów: 14

       
    
 


Opis i stan obecny


Mało kto wie, że w Tarnowskich Górach, poza zamkiem w dzielnicy Tarnowice Stare, jest jeszcze inny - w samym centrum miasta - przy ul. Zamkowej 12. Co prawda mógłby on kandydować do miana najbardziej "niezamkowego" zamku w Polsce, ale jest faktem, że dzieje budynku sięgają XVI wieku. Obecnie to zwykły piętrowy dom mieszkalny. Zastanawiać może tylko sporych rozmiarów szkarpa na jednym narożu. Wystarczy jednak zajrzeć do okienek piwnicznych, aby zobaczyć bardzo stare kamienne mury, a klatka schodowa i wnęki drzwiowe ukazują sporą grubość ścian. Jest jeszcze mur ogrodzeniowy, od strony wewnętrznej nieotynkowany i wyglądający na stary.
Tak więc będąc w Tarnowskich Górach warto poprosić któregoś mieszkańca budynku o wpuszczenie do piwnic. Niestety nawet one częściowo straciły niedawno swój zabytkowy charakter. Z powodu rozpadania się ścian, kamienne mury zamkowe zostały przykryte zaprawą murarską. Oryginalne ściany pozostały już tylko w wewnętrznych komórkach mieszkańców.
Do budynku zamkowego przylega nie związana z nim dobudówka. Jest ona również obiektem mieszkalnym.


Plany i rekonstrukcje


Rekonstrukcja Tarnowskich Gór w 1700
Paul Knotel, próba rekonstrukcji widoku Tarnowskich Gór od strony południowej w 1700 r. Fragment pocztówki z początku XX w. Zamek po prawej, oznaczony literą A.

Rekonstrukcja zamku
Rekonstrukcja zamku w Tarnowskich Górach w XVIII wieku wg współczesnego artysty Mirka Ogińskiego. Fragment cyklu "Rezydencje Śląskiej Szlachty". Za witryną: Śląska Szlachta i arystokracja



Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

O historii tej tajemniczej budowli wiemy bardzo mało. Podawana w monografiach i przewodnikach data powstania zamku - rok 1575 - jest powtarzana za zapisem tarnogórskiego kronikarza Jana Nowaka w jego Kronice z 1927 r. Wierząc, że zamek powstał w 2. połowie XVI wieku możemy przypuszczać, że wybudowano go z inicjatywy margrabiego Jerzego Fryderyka Hohenzollerna, a kolejnymi panami zamku byli następni panowie miasta. Jeszcze z Hohenzollernów byli to: Joachim Fryderyk i Jan Jerzy, a dalej przedstawiciele rodu Henckel von Donnersmarck: Łazarz I Starszy, Łazarz II Młodszy, Jerzy VII Fryderyk, Karol Maksymilian, Leon Maksymilian, Karol Erdmann, Erdmann Gustaw oraz Gustaw Adolf.

Panorama Tarnowskich Gór z 1766
Friedrich Bernhard Werner - Plan miasta Tarnowskie Góry, widok od północy, 1766 r. Zamek po lewej stronie.

W 1670 r. w zamku Tarnowskie Góry gościła arcyksiężniczka austriacka Eleonora Habsburżanka wraz ze swą matką cesarzową Eleonorą Gonzagą. Księżniczkę powitał wysłannik polskiego króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Hieronim Augustyn Lubomirski. Wkrótce potem została ona królową Polski i wielką księżną Litwy. Opisując właśnie to wydarzenie kronikarz Jan Nowak wymienił datę budowy zamku:
"Wysocy goście zamieszkiwali u ówczesnego mistrza górniczego Krzysztofa Krakera w domu cesarskiego urzędu, który swego czasu przeszedł na własność hr. Henckla, a dziś stanowi tzw. stary zamek przy ul. Zamkowej 12. Kamienicę tę zbudowano w r. 1575"
Jan Nowak, Kronika miasta i powiatu Tarnowskie Góry, Tarnowskie Góry 1927).
W sierpniu 1683 r. w mieście przebywał król Polski Jan III Sobieski, ale nie nocował w zamku, tylko podobnie jak August II (1697 r.) i August III (1734 r.) prawdopodobnie zatrzymał się w kamienicy będącej siedzibą starosty ziemi bytomskiej (obecnie kamienica przy Rynku 1).
Od 1800 w budynku mieszkał August Carl Friedrich von Boscamp-Lasopolski, drugi syn polskiego dyplomaty i awanturnika Karola Fryderyka von Boscamp-Lasopolskiego. August Boscamp-Lasopolski założył w Tarnowskich Górach lożę wolnomularską "Srebrna Skała", której spotkania odbywały się początkowo w pomieszczeniach dawnego zamku.
O budynku napisał parę słów Julian Ursyn Niemcewicz wspominając Podróż do Wielkopolski i Śląska w roku 1821: "Jest tam stary, niewielki zamek, w którym mieszka p. Bergbaum. Pytałem, czy gmach ten nie był kiedyś siedliskiem Tarnowskich; odpowiedziano mi, iż zamek ten założonym był przez Jerzego, margrabię brandenburskiego, że hrabia Henckel jest dziś właścicielem miejsca tego, że się jednak znajduje na Śląsku szlachta, imię Tarnowskich nosząca".
Z kolei jeszcze w 1783 Friedrich Albert Zimmermann wymienia "Stary zamek panów ziemskich, w którym władze państwa stanowego odbywają swoje posiedzenia" (F. A. Zimmermann, Materiały do opisu Śląska, tom II, Brzeg 1783) w opisie Tarnowskich Gór, w spisie miejskich budynków, przed kościołami i ratuszem.
To, jak budynek wyglądał przed przebudową, której dokonano w wieku XIX, pozostaje zagadką. Na akwareli F. B. Wernera z 1766 r. z widokiem miasta zamek składa się dwóch budynków (lub jednego z dwoma szczytami) oraz wieży. Innych oryginalnych widoków miasta nie znamy. Plany Tarnowskich Gór z lat 1797 i 1810 pokazują, że budowla miała wtedy kształt litery L. I choć na obrazie Wernera wieża stoi od wschodu to nie pokrywa się to z planami, ani z piwnicami pod nowszym budynkiem, dobudowanym od strony wschodniej. Wieża być może wyrastała z klatki schodowej, gdzie schody wiją się wokół masywnego, kwadratowego filaru. Jak już wspomniano, warownia została przebudowana w XIX wieku. Wtedy utraciła wieżę.
Budynek w zarysie o kształcie litery L rozbudowano od południowego zachodu zmieniając go na bryłę o rzucie prostokąta. Od wschodu zaś dobudowano wymieniony wyżej nowy budynek. W starszej części zachowały się kolebkowo sklepione piwnice oraz sklepienia krzyżowe w pomieszczeniach parteru.

Opis i historia zamku Tarnowskie Góry zostały zmodyfikowane i zaktualizowane
na podstawie materiałów, które przekazał p. Marek Panuś

Stare zdjęcie zamku
Zdjęcie budynku zamkowego z początku XX wieku z książki poświęconej loży wolnomularskiej w Tarnowskich Górach autorstwa Martina Lorenza




Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorPrzebudowany zamek - ul. Zamkowa 12, Tarnowskie Góry

CZAS
punktor Oglądnięcie budynku z zewnątrz wraz z klatką i piwnicą zajmuje ok. 15 minut.

WSTĘP
punktor Wolny na zewnątrz i do klatki. Do piwnicy może wprowadzić lokator.



Położenie i dojazd


Centralna część woj. śląskiego. 25 km na północny zachód od Katowic. 51 km na południowy zachód od Częstochowy. Zobacz na mapie.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N50.44278056° E18.85487778°  
format DM (stopnie, minuty):   50° 26.5668336'N 18° 51.2926668'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   50° 26' 34.01''N 18° 51' 17.56''E 



Bibliografia



punktor Krzykowska Zofia - Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763)
punktor Przemysław Nadolski - Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej
punktor Wieczorek Edward - Masoneria w Tarnowskich Górach


Galeria zdjęć


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Tarnowskie Góry - Przebudowany zamek Tarnowskie Góry - Przebudowany zamek Tarnowskie Góry - Dobudówka na miejscu wieży Tarnowskie Góry - Bok budynku - widok z ulicy Tarnowskie Góry - Przebudowany zamek Tarnowskie Góry - Być może resztki dawnego muru obwodowego Tarnowskie Góry - Widok z zewnątrz przez okno piwniczne Tarnowskie Góry - Okno piwniczne od środka Tarnowskie Góry - Piwnica Tarnowskie Góry - Wnęka drzwiowa - widać grubość ścian Tarnowskie Góry - Klatka schodowa Tarnowskie Góry - Wejście do piwnicy

Zdjęcia wykonane: wiosną 2011



Noclegi



Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Zamek Tarnowice Stare       Autor:  Anna Kempa      Data:  2011-08-16 11:35:33
    Witam,     przeglądając Pańską stronę zauważyłam, że nie został tu uwzględniony Zamek w Tarnowicach Starych. Jeżeli są Państwo zainteresowani dokonaniem aktualizacji, uprzejmie proszę o odpowiedź, wówczas prześlę zarówno tekst oraz aktualne zdjęcia.     Pozdrawiam serdecznie,   Anna Kempa





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.