Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Wąbrzeźno (woj. kujawsko-pomorskie) - Średniowieczny zamek biskupi Fredeck

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
Średnia ocena: 3.3 na 5. Głosów: 34 3.5 stars
           
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
Średnia ocena: 3.5 na 5. Głosów: 25 3.5 stars
           
 


Opis i stan obecny


Na sztucznie uformowanym półwyspie przy jeziorze Zamkowym znajdują się nikłe pozostałości zamku w Wąbrzeźnie zwanego niegdyś Fredeck lub Friedeck. Zachowane w przyziemiu fragmenty murów, w tym ośmiobocznej wieży oraz fosy pozwoliły jednak odtworzyć wygląd całego założenia, składającego się z zamku wysokiego i obszernego przedzamcza. Zamek wysoki miał kształt kwadratu o boku 60 m i posiadał jedną wieżę od strony północno-wschodniej broniącą bramę wjazdową ze zwodzonym mostem. Wieża miała wysokość 18 metrów i oprócz funkcji obronnych pełniła rolę więzienia. W jej podziemiach znajdowała się też głęboka studnia.
ozdoba
Podziemny tunel
Podanie głosi, iż zamek w Wąbrzeźnie połączony był z dworem Cegenbergów w Cymbarku podziemnym przejściem biegnącym pod jeziorem.
Niewielki dziedziniec otaczały z trzech stron zwieńczone gankiem strażniczym dwu i trzykondygnacyjne budynki mieszkalne. Składały się na nie: rezydencja biskupia, pokoje dla służby, pokoje dla gości oraz kaplica pod wezwaniem św Marka. Kaplica ta słynęła kiedyś ze swego piękna, jednak po zniszczeniu i przebudowie w XVII wieku niczym się już nie wyróżniała. Główną część rezydencji biskupiej stanowił refektarz na piętrze z wielkim wzorzystym piecem. Obok znajdowały się 4 pokoje, w tym jeden sekretny. Niżej była jedna duża komnata oraz komora i spiżarnie. Zachowane opisy wnętrz zamku Wąbrzeźno dowodzą, że umeblowanie było bardzo skromne. Komnaty zawierały tylko najpotrzebniejsze przedmioty, bez zbędnych rzeczy i ozdób.
Warowne przedzamcze oddzielone od zamku fosą miało kształt trapezu z czterema wieżami w murach obwodowych (prawdopodobnie dwie z nich runęły w średniowieczu i nie zostały już odbudowane). Przy murach postawiono budynki gospodarcze: stajnie, spichlerze, wozownię, składnicę broni i amunicji. Poza tym znajdował się tu dom burgrabiego, który tak był opisywany: "murowany, trzciną pokryty, porysowany, drzwi czworo na zawiasach. W sieni komora, izdebka, w niej piec dobry, okna szklane dobre...".
Całe założenie zbudowane było z cegły i otoczone murem o grubości 2 m. oraz głęboką fosą stale wypełnioną wodą, której nigdy nie brakowało dzięki bliskości kilku jezior.
Obecnie teren zamku Wąbrzeźno zamieniony został na bardzo urokliwy park miejski, z którego schodzi się do kąpieliska.



Plany i rekonstrukcje

Powrót na górę strony

plan
Plan całego założenia zamkowego w Wąbrzeźnie. A - zamek wysoki, B - warowne przedzamcze
Źródło: Leksykon Zamków w Polsce, L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Arkady 2002

Rekonstrukcja lub stary widok zamku wabrzezno
Rekonstrukcja zamku wysokiego w Wąbrzeźnie wg. Bartłomieja Drejewicza
Źródło: Zamki i Obiekty Warowne Państwa Krzyżackiego, Robert Sypek, Agencja CB 2002



Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Zamek Fredeck zbudowano z inicjatywy biskupa Hermana von Prizna na początku XIV wieku. Miał on duże znaczenie jako ośrodek osadnictwa i lokalnej władzy. Był centrum religijnym a w czasach wojny schronieniem dla okolicznej ludności. Wcześniej istniał tu drewniany gródek - strażnica krzyżacka.

punktor 1246 r. - Krzyżacy przekazali miasto z drewnianym gródkiem biskupom chełmińskim
punktor lata 1303-1311 - po zniszczeniu osady przez Prusów rozpoczęto budowę murowanej warowni
punktor 1321 r. - ostateczne zakończenie prac przy zamku
punktor 1388 r. - w kronice Jana z Posilge istnieje wzmianka, że na skutek bardzo złej pogody zawaliły się dwie wieże na przedzamczu
punktor 20.08.1410 r. - zarządzający zamkiem biskup Arnold złożył hołd polskiemu królowi. Wcześniej sprzyjał on Krzyżakom dając schronienie rycerzom zakonnym z Brodnicy
punktor 1454 r. - zamek został zdobyty przez Polaków lecz 10 lat później odebrali go Krzyżacy pod dowództwem Czecha - Bernarda Szumborskiego
punktor 1466 r. - Wąbrzeźno znalazło się w granicach Polski jako część Prus Królewskich. Sam zamek przez następne lata był odbudowany po walkach z Krzyżakami i nadal pełnił funkcję siedziby biskupiej
punktor 1499 r. - w warowni wystawiono pierwszy po dobudowie dokument biskupi
punktor lata 1611-1613 - za rządów biskupa Macieja Konopackiego, nastąpiła barokowa rozbudowa obiektu
punktor 1614 r. - wizytujący zamek biskup Andrzej Olszowski stwierdził, że kaplica zamkowa pod wezwaniem św. Marka należy do najpiękniejszych w państwie
punktor 1626 r. - podczas wojny trzydziestoletniej Szwedzi częściowo zniszczyli budowlę
punktor 1646 r. - ówczesna lustracja przedstawia bardzo zły stan zamku
punktor 1655 r. - niektóre źródła mówią o zniszczeniu zamku w Wąbrzeźnie przez Szwedów. Ponoć tak długo ostrzeliwali warownię ze wzgórza noszącego do dziś nazwę Szaniec aż doprowadzili do wielkiego pożaru. Nowsze badania wykazały jednak, iż zamek wcale nie został zniszczony, a wspomniany ostrzał dotyczył prawdopodobnie miasta, które faktycznie wtedy spłonęło
punktor 1676 r. - ówczesna relacja mówi o dużych zniszczeniach: "zamek zgoła spustoszony, ani okien ani drzwi nie masz, pokoje tak zniszczone, że w żadnym mieszkać nie może, atoli naprawa gdyby była prędka, jeszcze by się mogło niektóre pokoje utrzymać"
punktor 1700 r. - częściowo rozebrano mury zamkowe i użyto ich do odbudowy spalonego kościoła farnego
punktor 1723 r. - ówczesna lustracja stwierdza: "Ab antiquo zdezelowany, w nim nie masz nic, tylko mury stoją puste"
punktor 1792 r. - władze pruskie podjęły decyzję o całkowitej rozbiórce murów na potrzeby miasta, co doprowadziło do zniknięcia zamku z powierzchni ziemi
punktor 1920 r. - po wykupieniu Góry Zamkowej z rąk prywatnych, polskie władze postanowiły stworzyć w tym miejscu park
punktor 1940 r. - pierwsze prace badawcze w wąbrzeskich ruinach. Następne prowadzono już po wojnie


Legendy i podania

Powrót na górę strony

Wg legend zamek posiadał tunel łączący go ze wsią Cymbark po drugiej stronie jeziora Zamkowego. Podziemny (i podwodny) korytarz miał być jakoby wykorzystany podczas oblężenia w czasie potopu szwedzkiego. Gdy obrońcom kończyły się zapasy żywności i amunicji opuścili nim warownię. Szwedzi mocno zdziwili się, gdy w otoczonym zamku nikogo nie zastali, ale tajnego przejścia nie odnaleźli.

Inne opowieści dotyczą strażnika biskupich skarbów ukrytych w ruinach. Gdy jeden z okolicznych chłopów zaczął na odbudowę swojego domu pozyskiwać cegły z zamkowych piwnic (resztę budowli już rozebrano wcześniej) usłyszał dziwne odgłosy. Wszedł głębiej i zobaczył zjawę o wyglądzie czarnego psa z białymi kłami i płonącymi oczami. Był to ponoć duch pilnujący wielkich skarbów, ale po opowieściach przerażonego chłopa, któremu jakoś udało się uciec, nikt więcej nie odważył się szukać tych skarbów.


Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorbrak

CZAS
punktor Oglądnięcie wzgórza zamkowego zajmuje ok. 15 minut.

WSTĘP
punktor Wolny.


Położenie i dojazd


Północno - wschodnia część woj. kujawsko-pomorskiego. 33 km na północny wschód od Torunia. Zobacz na mapie.
Zamek leży na północno-zachodnich peryferiach miasta. Z rynku należy iść ulicami Sikorskiego, Grudziądzką i Podzamczem. Samochodem można stanąć przy samym podzamczu.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N53.2835230187°, E18.9386864674°
format DM (stopnie, minuty):   53° 17.011381122'N, 18° 56.321188044'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   53° 17' 00.68''N, 18° 56' 19.27''E 



Bibliografia



punktor Antkowiak Włodzimierz, Lamparski Piotr - Zamki i strażnice krzyżackie ziemi chełmińskiej
punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Haftka Mieczysław - Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktor Sypek Robert - Zamki i obiekty warowne Państwa Krzyżackiego cz. 1


Fotogaleria


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Wąbrzeźno - Pozostałości zamku Wąbrzeźno - Resztki wieży Wąbrzeźno - Teren zamkowy Wąbrzeźno - Największy fragment murów Wąbrzeźno - Zachowane mury Wąbrzeźno - Zachowane mury Wąbrzeźno - Pofałdowane wzgórze zamkowe Wąbrzeźno - Dawne podzamcze Wąbrzeźno - Widok na wzgórze zamkowe od strony jeziora
Zdjęcia wykonane: latem 2003


Materiały wideo


Zamek Biskupów Chełmińskich w Wąbrzeźnie - rekonstrukcja 3D




Wąbrzeźno i teren zamkowy z drona



Noclegi


punktor Wąbrzeźno - Hotel OAZA, ul. 1 Maja 37 A, tel. (056) 687 15 21,
punktor Wąbrzeźno - MKS Unia, ul. Tysiąclecia 3, tel. (056) 688 16 36, 688 09 47
punktor Wąbrzeźno - Pole namiotowe na Podzamczu – Wąbrzeski Dom Kultury tel. (056) 688 17 27

punktorGolub-Dobrzyń - baza Meteor
punktorE-WCZASY.pl sprawdzone noclegi w Polsce
punktorDomy i apartamenty wakacyjne Interhome

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: Fosa.       Autor:  Zenek      Data:  2010-02-23 22:37:21
    Byla tam fosa?
  • Re: Rewitalizacja, dzieje miasta.       Autor:  Historyk      Data:  2009-12-26 16:20:45
    Szanowny Panie:
    1. Nie da się w żaden sposób udowodnić, kiedy Wąbrzeźno otrzymało prawa miejskie, skoro tego dokumentu nie ma, ani jego kopii, falsyfikatu, odpisu itd. Pan J. Baciński istotnie odwalił kawał dobrej roboty opisując dzieje zamku, nie uniknął jednak błędów, bo zapomniał o inwentarzu zamku z 1535, mimo, że nzajduje się on w zasobach wąbrzeskiej biblioteki (a więc kwerenda poniżej krytyki)
    2.Rewit­alizacja jest istotnie "molochowatą inwestycją" ale nie jest nieudolna, została zastosowana do potrzeb mieszkańców (były konsultacje).
    3. Zajmowałem się swego czasu toponomastyką, i wiem, że dawna, niemiecka nazwa ul. Matejki to Wallstrasse (dosł. Wałowa, czyli ul. Podmurna), a więc mury miasta biegły wzdłuż tej ulicy, a każdy kto zna Wąbrzeźno wie, że ul. Matejki i kościół MB Królowej Polski to nie to samo. Nadto wiadomo, że rynek sięgał kiedyś aż po ul. Mestwina, czemu więc fosa i mury pośrodku rynku?
    4. Deptak jest potrzebny, jesteśmy jedynym miastem powiatowym w ziemi chełmińskiej, przez rynek którego jeżdżą samochody.
    5. Przechadzać się po nim będą mieszkańcy miasta i turyści.
    6. Nie można twierdzić, że wolą Podzamcze czy Przydwórz (a nie Przydworze - wiedza o omawianych miejscowościach jest mile widziana), skoro dotychczas nie było deptaku.
    7. Na temat gospodarki, kasy miejskiej itp. nie będę się wypowiadał, są od tego bardziej kompetente osoby, które udowodnią Panu słuszność decyzji o rewitalizacji.
    8. Co do zamku, to odbudowanie go (a w praktyce widząc ruiny byłaby to budowa od podstaw) byłoby porywaniem się z motyką na słońce, a ponadto w planach są badania archeologiczne Góry Zamkowej, zabezpieczenie reliktów, oraz budowa wieży widokowej. Czyli częściowa rekonstrukcja zamku.
    9. Skąd informacje o trasie tunelu w stronę ogródków działkowych? Cała dotychczasowa literatura mówi o kaplicy św. Marka w Cymbarku (błagam, tylko niech Pan nie powtarza tej śmiesznej wiadomości, że łączył on zamki w Wąbrzeźnie i Radzyniu bo to bzdura).
  • Rewitalizacja, dzieje miasta.       Autor:  koljac      Data:  2009-12-05 13:17:14
    Tak więc władze miasta przeprowadzając rewitalizację przyznały się do błędu który popełniły wyśmiewając propozycję Pana Jarosława Bacińskiego sprzed kilku lat jak i wówczas lekceważąc Jego dzieło pisarskie o zamku i dziejach miasta. Udowodnił On wówczas że prawa miejskie nadano nie tak jak władze podają obecnie ale 1331 w rok po pożarze który pochłonoł miasto.
    Rewitali­zacja dzisiejsza to nieudolna molochowata inwestycja.
    Mias­to w dawnych czasach otoczone było murem obronnym, fosa miejska przebiegała na wprost wyjścia z kościoła głównego na rynku, nikt tego nie bada i nie dokumentuje.
    Czy mieszkańcom miasta jest potrzebny deptak na taką skalę?
    Pytam kto będzie się tam przechadzał?
    Ka­żdy woli podzamcze czy Przydworze w lato.
    Za te pieniądze można było wybudowac kamienicę dla oczekujących na mieszkania komunalne.
    Miast­o posprzedawało co mogło i co przynosiło zyski a teraz kasa pusta.
    Pieniądz­e wydane na odbudowę zamku bym zrozumiał ale na deptak?
    Ten zamek to by było coś co mogło by miastu w przyszłości zagwarantowac zyski.
    Jeżeli chodzi o wyjście tajemne z zamku to było, jak w każdej warowni w ówczesnych czasach ale biegło w kierunku dawnej cegielni i dalej w kierunku ogródków działkowych, tych pierwszych.





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.