Wożuczyn

Bastejowy zamek szlachecki przebudowany w pałac

Rezydencja Mierów Szambelan króla Augusta III Wilhelm Mier uczynił z Wożuczyna stolicę swych włości. W ogrodach, które utworzył dookoła rozbudowanego zameczku Wożuczyńskich znajdowały się stawy, rzeźby i teatr. Co niedzielę łodziami po stawach dostawał się wraz z całym dworem do kościoła. Pałac posiadał wtedy 20 komnat, w tym wielką salę balową na piętrze. Wnętrza zdobione były sztukaterią, nie brakowało tu też ekskluzywnych kominków oraz okrągłych pieców kaflowych. Syn Wilhelma Miera w 1787 r. gościł w Wożuczynie króla Stanisława Augusta.

Tej słynnej rezydencji pałacowej nad Huczwą nie wymienia się zwykle w literaturze zamkowej, mimo że jej początki były jak najbardziej obronne. Wydaje się, że w ogóle obiekt ten skazany został na zapomnienie, a jeszcze 100 lat temu zadziwiał swym pięknem. Za niedługo ocalałe jeszcze resztki mogą doszczętnie zarosnąć.
O wyglądzie niewielkiego zamku Wożuczyńskich wiadomo tylko tyle, że miał kształt czworoboku, otoczony był fosą i murem z 4 bastejami w narożach. Basteje były półokrągłe i czworoboczne ze strzelnicami kluczowymi. Wjazd prowadził od północy przez prostokątny budynek bramny o dwóch kondygnacjach. Po przebudowie, wjazd do nowego założenia prowadził od wschodu przez bramę i biegł wzdłuż południowego czyli frontowego skrzydła pałacu skierowanego ku stawom. Wejście poprzedzały paradne schody i arkadowy portyk.
Z późniejszych opisów wiadomo, że przy dziedzińcu otoczonym dekoracyjnym murem, od strony wsi stał piętrowy budynek gospodarczy, a w ogrodzie północnym znajdowały się dwie oranżerie, altany, studnia i grota. Pałac otaczał też ogród włoski i park angielski oraz tzw. ogród dolny. Przed wejściem, na postumentach stały wazony z egzotycznymi roślinami.

Polski Petit Trianon W 1907 roku poeta Kazimierz Laskowski zauroczony pałacem wożuczyńskim tak go opisywał: "zdaje się on jedyną dziś w Europie, kopią słynnego pałacyku Ludwika XVI (...). Wożuczyn - tak się nazywa owa polska kopia francuskiego Petit Trianonu. Bez przesady można powiedzieć, że jest to jedna z najpiękniejszych rezydencji w naszym kraju."

Obecnie jedyny ślad dawnej świetności pałacu Wożuczyn to obeliski bramne stojące samotnie w polu, niedaleko dawnych stawaów zamkowych. Poza tym na wzgórzu zamkowym natrafiłem jeszcze na 3 ślady murów, choć być może jest ich więcej. Niestety roje komarów i bujna roślinność bardzo utrudnia eksplorację. Dwa duże fragmenty widać przy samej drodze. Jeden to odcinek ceglanego muru z arkadami, drugi - półokrągła basteja płd.-zach. Na północ od niej znajdował się park angielski, dziś to zwykły las, ale o dziwo jest tam tablica informacyjna. Niewielki fragment muru obwodowego znajduje się jeszcze w północnej części wzgórza. Tam też znajduje się kolejna tablica informacyjna dotycząca pomnika przyrody - o ile pamiętam jakiejś niecodziennej sosny. Znacznie ciekawszy natomiast jest ogromny grzyb na drzewie, największy jaki dotąd widziałem (patrz zdjęcie). Nie jest to stwardniała huba lecz normalne miękkie i rosnące wciąż grzybisko! Na terenie zamku leży też jakaś zagadkowa stara kamienna płyta, chyba nagrobna z nieczytelnym napisem, pisanym cyrylicą (?).

Aktualizacja. Od 2020 roku obeliski bramne wyglądają już inaczej- kosztem 45 tys. zł zostały odnowione.

Plany i rekonstrukcje

Historia, wydarzenia

Bibliografia