ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |||||||||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Zawada (woj. podkarpackie) - Zamek szlachecki przebudowany w neogotycki pałac
We wsi Zawada nad rzeką Zawadka, tuż przy głównej drodze Rzeszów - Tarnów, stoją resztki neogotyckiego obecnie zamku - pałacu. Są one otoczone rozległym parkiem i murem. Widać, że budowla miała ciekawą architekturę, szkoda że zachowała się tylko jedna z czterech cylindrycznych baszt. Poza tym, jest jeszcze kaplica, ceglana brama i budynek gospodarczy. Do baszty przylega wieżyczka z klatką schodową. Obiekt zarośnięty od tyłu wysokimi chwastami niszczeje. Obok zamku znajduje się mocno zrujnowany dwór Raczyńskich z pocz. XX w., a przy drodze stoi karczma z XIX w. Obok widać starą bramę wjazdową do zamku - pałacu.
![]() "Zamek Zawada w Galicyi, własność hrab. Atanazego Raczyńskiego". Rysunek z pisma Przyjaciel Ludu 1838 r.
![]() Elewacja frontowa zamku - pałacu Zawada w latach międzywojennych Źródło: Spacerkiem po gminie Dębica. Przewodnik turystyczno-krajoznawczy, Ewa Gołąb, Artur Resler, PUW Roksana Dębica 1997
![]() Zawada na austriackiej mapie z ok. 1770 r. Widać, że budowla stoi na okrągłym wzniesieniu, a rysownik starał się wiernie oddać jej kształt. W podobny graficznie sposób przedstawiane są na tej mapie czterowieżowe lub czterobastionowe twierdze. Na południowym wschodzie widać folwark. ![]() Mapa z ok. 1860 r. przedstawiająca założenie zamkowe w Zawadzie ![]() Dokładniejsza mapa z 1849 r.
Pierwotny zameczek, czy też dwór obronny w Zawadzie (wieś wymieniana jest przez Jans Długosza), wznieśli Ligęzowie w połowie XVI w., prawdopodobnie kasztelan wiślicki i starosta biecki Mikołaj Ligęza. Rozbudowa obiektu w okazały zamek nastąpiła w XVII w. za sprawą Achacego Wojciecha Ligęzy. Później, biorąc za żonę Felicję Ligęzę, właścicielem Zawady został Jan Walewski. Jego syn na początku XVIII wieku przekazał ją Janowi Jerzemu Przebendowskiemu, podskarbiemu koronnemu. W wyniku kolejnych mariaży zamek przejęli Radziwiłłowie, którzy posiadali w okolicy spory majątek zwany "państwem dębickim".
![]() Zamek Zawada na rycinie M. Stęczyńskiego z XIX w.
W 1816 roku Zawadę przejął Atanazy Raczyński z Małaszyna, ambasador Prus w Lizbonie i Madrycie. Sam zamek zawadzki był w ruinie. Pozostały tylko dwie baszty (z czterech). W 1821 r. Atanazy Raczyński rozpoczął przebudowę siedziby obronnej w pałac w stylu neogotyckim wg projektów własnych i słynnego niemieckiego architekta Karla Schinkela. Po zakończeniu prac budowla posiadała podobny wygląd jak zamek z 4 basztami oraz wnętrza ozdobione dekoracją stiukową i polichromią wykonaną przez Franciszka K. Marynowskiego. Od strony płd. - zach. dobudowano dodatkowe skrzydło ze schodkowatymi szczytami i to ono przetrwało do dziś. Nowy pałac miał stanowić letnią rezydencję dla prymasa Ignacego Raczyńskiego, ale ostatecznie zamieszkał on w pałacu w Brzozowie. Słynna była bogata kolekcja dzieł sztuki oraz biblioteka w Zawadzie, choć zbiory Raczyńskich były tu krótko. W 1914 r. podczas działań wojennych obiekt został zniszczony. Najpierw zajęli go Austriacy, którzy w oknach przygotowali stanowiska strzelnicze. Po ich odejściu Moskale (2. pułk kozaków dońskich) podpalili zamek. W następnym roku zrobili to samo. Właścicielem był wtedy Roger Adam Raczyński. W okresie międzywojennym ruinę odremontowano, a obok Raczyńscy postawili dwór w typie willi śródmiejskiej. Ostatnim właścicielem Zawady był zmarły w 1993 prezydent Polski na uchodźstwie i przedwojenny ambasador w Londynie hrabia Edward Raczyński, który utworzył przy pałacu stadninę koni. Często bywał on w Zawadzie, tutaj gościł np. Kazimierę Iłłakowiczówną, poetką i sekretarkę marszałka Józefa Piłsudskiego. Po II wojnie św. komuniści na terenie pałacowym założyli PGR pozostawiając stadninę. Po 1989 r. teren pałacowy wykupiła osoba prywatna. ![]() Zamek - pałac Raczyńskich, na zdjęciu A. Friedricha z 1905 r. Po prawej zachowana do dziś część budowli
Legenda związana z Zawadą dotyczy czasów gdy panem był tu kasztelan Mikołaj Ligęza. Wystawił on dla siebie nagrobek w kościele farnym w Bieczu. Nie lubił bowiem swojej rezydencji w Zawadzie i zwykle przebywał w Bieczu lub Gorlicach. W końcu postanowił postawić tu nowy, wielki zamek. Tak też się stało i Ligęza przebywał w Zawadzie znacznie częściej. Pewnego razu w nocy przyszedł do niego sam diabeł i w ostrych słowach wypominał mu, że postawił nagrobek w Bieczu, a nie w Zawadzie. Kasztelan przeżegnał się i skropił diabła święcona wodą, na co ten czym prędzej uciekł. Kolejnej nocy sytuacja powtórzyła się. Mściwy diabeł postanowił więc w burzliwą noc spalić zamek, ale że był on poświęcony to nie imały się go diabelskie sztuczki. Postawił więc przy zamku dwie wielkie mogiły. Wstało słońce, jednak w zamku wciąż było ciemno, bo mogiły zasłaniały całkowicie okna. Mikołaj Ligęza ściągał do Zawady wielu uczonych i biegłych w sztukach magicznych, nikomu jednak nie udało się ruszyć mogił. Stały aż do dnia, w którym kasztelan zmarł.
![]() Pocztówka z ok. 1920 r. Skrzydło boczne zamku w Zawadzie, widać spore zniszczenia ![]() Pocztówka z początku XX wieku ![]() Pocztówka z zamkiem Zawada z serii jak wyżej
ADRES I KONTAKT
![]() CZAS ![]() WSTĘP ![]()
Zachodnia część woj. podkarpackiego. 4 km na wschód od Dębicy. Zobacz na mapie. Obiekt łatwo zlokalizować bowiem mury otaczające park zamkowy są tuż przy szosie, po prawej stronie (patrząc od strony Rzeszowa) jest natomiast karczma. Dostaliśmy się tam w sobotę, gdy okolica była całkowicie wyludniona. Można przejść przez mur przy głównej bramie przy szosie, która jest chyba stale zamknięta. Normalne wejście jest przez zakład od strony bocznej ulicy. Jadąc samochodem można zaparkować koło karczmy lub podjechać pod bramę zakładu. ![]() Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps format D (stopnie): N50.05769167°, E21.48039722° format DM (stopnie, minuty): 50° 3.4615002'N, 21° 28.8238332'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 03' 27.69''N, 21° 28' 49.43''E ![]()
![]() ![]() ![]() Zdjęcie z okresu zniszczenia budowli przez Moskali. Widać wojsko austro-węgierskie
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
![]() ![]() ![]()
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
![]() Powrót do strony startowej
(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę