Zawichost
Średniowieczny zamek książęcy i królewski





Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Zawichost (woj. świętokrzyskie) - Średniowieczny zamek książęcy i królewski

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
2.5 stars
Średnia ocena: 2.6 na 5. Głosów: 18

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
4 stars
Średnia ocena: 4.1 na 5. Głosów: 13

       
    
 


Opis i stan obecny


Zamek w Zawichoście stał na wyspie wiślanej, po której nie ma dziś śladu. Początkowo był to cypel na lewym brzegu Wisły, tuż przy wzgórzu miejskim, który z czasem został odcięty od lądu przez Wisłę. Wiadomo jednak dokładnie w którym miejscu się znajdował i jeśli ktoś dysponuje sprzętem do nurkowania, z pewnością natrafiłby na jego szczątki na dnie Wisły. Obecni mieszkańcy miasta wspominają, że przy bardzo niskim stanie wód można było do niedawna jeszcze ujrzeć cegły.
W XVII w. zamek miał kształt czworoboku z 4 wieżami alkierzowymi w narożach. Do dwóch boków przylegały budynki mieszkalne, pozostałe dwa były murami zwieńczonymi blankami. Dookoła zamku umieszczono drewniane izbice, czyli pale chroniące przed wodą i lodem, ale także i wrogiem.


Plany i rekonstrukcje



Rekonstrukcja zamku drewnianego
Hipotetyczny wygląd zamku drewnianego w Zawichoście
Źródło: Moje spojrzenie na dzieje Zawichostu, Michał Starzyk, Fundacja Antiquitas 1994


Rekonstrukcja  zamku murowanego
Prawdopodobny wygląd Zawichostu widzianego z prawego brzegu Wisły w XIV/XV w.
Źródło: Moje spojrzenie na dzieje Zawichostu, Michał Starzyk, Fundacja Antiquitas 1994




Historia, wydarzenia


Drewniany zamek w Zawichoście istniał już na początku XIII stulecia. Bronił przeprawy przez Wisłę oraz był siedzibą kasztelańską. W pełni murowaną warownię wzniósł ok. połowy XIV wieku Kazimierz Wielki. Nie zachował się żaden opis ani ilustracja z tamtego okresu.
ozdoba
Kasztelani
Kasztelanami na zamku w Zawichoście było wiele znanych postaci. Dobes Dobiesław, wymieniony w akcie księżnej Grzymisławy (matce błogosławionej Salomei i księcia Bolesława Wstydliwego) z 1229 r., jako stryjeczny brat biskupa Ivo z Odrowążów, Spytek z Melsztyna - marszałek nadworny i wojewoda krakowski, Mikołaj Bogoria - zaufany stronnik królowej Jadwigi, Warsz Miechowski - uczestnik wojen z Litwinami, na Śląsku i pod Warną, Piotr Kłoczewski - sekretarz i zaufany Stefana Batorego, bohatersko walczący we wszystkich wyprawach wojennych króla, Jan Mikołaj Rey - spokrewniony z wielkim pisarzem.
Słynny był też kasztelan Borejko zwany pobożnym pijakiem. Lubił ucztować szczególnie z duchownymi, ale nigdy nie opuścił codziennego nabożeństwa. Gdy nie mógł znaleźć kompanów do picia wychodził na uczęszczany trakt opatowski i tam w postawionej przez siebie kapliczce modląc się, czyhał na gości. Gdy jakiegoś napotkał upajał go winem, często do nieprzytomności i zabierał na ucztę do swego domu. Tam już przetrzymywał delikwentów jak najdłużej, nawet kilka dni do czasu znalezienia sobie nowych. Gdy wieść o jego wyczynach rozniosła się po kraju, omijano kapliczkę z daleka.

punktor 1241 r. - Tatarzy najechali miasto i spalili drewniany zamek. Następnie Bolesław Wstydliwy odbudował go i wykorzystywał jako swoją rezydencję. Prawdopodobnie już wtedy był to zamek częściowo murowany
punktor ok. poł. XIV w. - jak podają kronikarze Jan Długosz i Janko z Czarnkowa, król Kazimierz Wielki wzniósł w Zawichoście zamek z cegły. Z pewnością chodziło jednak o przebudowę istniejącego zamku książęcego. Odgrywał on bardzo dużą rolę w systemie obronnym wschodnich kresów. Zajmował 9 miejsce wśród najbardziej liczących się ówczesnych zamków
punktor 1384 r. - miasto zostało splądrowane, a zamek ogołocony przez Litwinów pod dowództwem przyszłego króla Polski Jagiełły. Warowni z niewielką załogą bronił kasztelan Spytek z Melsztyna
punktor 1386 r. - w drodze do Krakowa, w zamku Zawichost ponownie przebywał Jagiełło, ale już jako kandydat do polskiej korony. Gościł go kasztelan Mikołaj Bogoria
punktor II poł. XV w. - w zamku często przebywał król Kazimierz Jagiellończyk
punktor 1502 r. - miasto zostało zniszczone przez Tatarów. Zamek zawichojski prawdopodobnie oparł im się, ponieważ wiadomo że kilka lat później był zamieszkany i uzbrojony w 30 hakownic
punktor koniec XVI w. - rozpoczęto przebudowę warowni pod nadzorem architekta Marcina Rudolfisa, a następnie Rudolfa Negroni
punktor 1655 r. - podczas "potopu" Szwedzi zajęli Zawichost i zamek. Rok później odbił go Stefan Czarniecki
punktor 1657 r. - Szwedzi, a później uciekające wojska ich sprzymierzeńca księcia Siedmiogrodu Rakoczego w tym roku jeszcze kilkakrotnie nawiedzili Zawichost. Szwedzi tym razem przybyli w ogromnej sile ok. 70 tys. ludzi. W ich oddziałach walczyli też Węgrzy, Rumuni, Kozacy, Wołosi i Brandenburczycy. Miasto zostało doszczętnie splądrowane, a zamek spalony
punktor 1664 r. - ówczesna lustracja z lat 1659-64 mówi, iż "zamek przez nieprzyjaciela jest ogniem zniesion, armaty przy nim nie masz, niektóre izby ponakrywane" oraz "domostwa podzamcza i zagrodników tam mieszkających, nieprzyjaciel spalił". Podczas najazdu szwedzkiego z 1200 osób mieszkających w mieście ocalało 241. Męczeńską śmierć poniósł franciszkanin Kazimierz Bogdański, staruszek który odmówił zdradzenia miejsca ukrycia sreber klasztornych

Rekonstrukcja lub stary widok zamku zawichost
Ruiny zamku w Zawichoście w 1657 r. Fragment sztychu z Pufendorfa, De Rebus a Carolo Gustavo

punktor 1678 r. - dużą część murów zamkowych rozebrano. Wykorzystano je m.in. przy budowie kościoła reformatów Sandomierzu. Sama wyspa coraz bardziej kurczyła się, a mury były zalewane przy wysokim stanie wód Wisły
punktor II poł. XVIII w. - lustracje mówią o karczmie stojącej przy rumowiskach zamku. W ruinach postawiono chałupę dla stróża, która zostałą potem zmieciona przez wylew Wisły
punktor 1813 r. - ogromna powódź sprawiła, że wyspa zamkowa została ostatecznie zalana. Pozostałe mury powodowały odbicie nurtu ku lewemu brzegowi i zalanie terenów wsi Rybitwy. Z czasem nurt i kolejne powodzie doprowadziły do skruszenia murów i głębszego osiadnięcia resztek zamku.
punktor koniec XIX w. - z Wisły wystawał jeszcze najwyższy fragment murów zamkowych
punktor 1928 r. - z wykonanych wtedy pomiarów wynikało, że wierzchołek murów znajdował się 65 cm pod lustrem wody, a odległość między zamkiem a wieżą kościoła pw. św. Jana Chrzciciela wynosiła 617 m
punktor XX w. - przy niskim stanie wód Wisły mury zamkowe były w wodzie jeszcze dobrze widoczne

Zamek w ruinie
Zamek w Zawichoście i najbliższa okolica po "potopie" szwedzkim
Źródło: Moje spojrzenie na dzieje Zawichostu, Michał Starzyk, Fundacja Antiquitas 1994



Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorbrak

CZAS
punktor Oglądnięcie terenu zamkowego w Zawichoście polega na obserwacji odpowiedniego miejsca na Wiśle, więc może trwać tylko minutę. Czas dojścia do takiego miejsca zależy od jego wyboru. Najbliższe jest bardzo blisko przeprawy promowej.

WSTĘP
punktor Wolny.



Położenie i dojazd


Zachodnia część woj. świętokrzyskiego. 19 km na północ od Sandomierza, 12 km na południe od Annopola. Zobacz na mapie.
Zamek stał na lewo od przeprawy promowej, która jest oznaczona na drodze. Jak mi powiedziano widok na miejsce po zamku jest przy drugiej usypanej z kamieni tamie. Żeby na nią wejść trzeba iść ul. Plażową i skręcić w dół. Jednak wydaje się, że lepiej byłoby dostać się do 3. tamy widocznej na mapie, za odnogą Wisły. Teoretyczny dostęp w to miejsce jest z ulicy Nadwiślańskiej.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N50.808795346394° E21.866106204524°  
format DM (stopnie, minuty):   50° 48.52772078364'N 21° 51.96637227144'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   50° 48' 31.66''N 21° 51' 57.98''E 



Bibliografia



punktor Gosztyła Marek, Proksa Michał - Zamki Polski południowo-wschodniej
punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktor Kuczyński Janusz - Zamki województwa kieleckiego
punktor Starzyk Michał - Moje spojrzenie na dzieje Zawichostu

Galeria zdjęć


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Zawichost - Widok z drugiej tamy, tutaj stał zamek Zawichost - Wisła  i jej brzegi w okolicy dawnej wyspy zamkowej Zawichost - Brzeg Wisły koło dawnej wyspy zamkowej Zawichost - Tą ścieżką należy iść do drugiej tamy
Zdjęcia wykonane: latem 2002



Noclegi


punktor Zawichost - Schronisko Młodzieżowe, ul. 15 Grudnia 1a, tel. (015) 836 47 08, 836 41 60
punktor Zawichost - Hotel Restauracja "Zacisze", ul.Asnyka, tel. (015) 833 33 33, gsm 603 529 952
punktor Czyżów Szlachecki - Beata i Piotr Panasiuk, Czyżów Szlachecki 43, tel. (015) 835 51 34 lub 836 45 47
punktor Czyżów Szlachecki - Halina i Eugeniusz Pileccy, Czyżów Szlachecki 64, tel. (015) 835 52 59
punktor Czyżów Szlachecki - Hotel "Pałac" - (015) 835 51 45

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Aleksander Tarło kasztelan zawichojski       Autor:  Jerzy Antoni Kostka      Data:  2014-03-23 21:09:42
    Posiadam informacje iż w latach 1680 - 1683 kasztelanem Zawichostu był Aleksander Tarło, syn Piotra Aleksandra Tarło i Zofii Działyńskiej.   Aleksander Tarło miał żonę Joannę z Kostków, córkę Franciszka Stanisława Kostki i Jadwigi Gułtowskiej Wiem iż jego żona Joanna zmarła rok po męża 31 marca 1684 roku i została pochowana w Zawichoście. Joanna była pra, pra .... babką znanego laureata Henryka Sienkiewicza.   Będę wdzięczny za potwierdzenie tych informacji i wskazanie miejsca pochówku Joanny i Aleksandra Tarłów.
  • moje mjasto       Autor:  batog andrzej      Data:  2012-05-07 18:07:37
    mjeszkamm wlondynje czesto wspomjnam lata mlodoscj przezyte wtym
  • "Moje spojrzenie na dzjeje Zawichostu" Michał Starzyk       Autor:  bdio      Data:  2011-12-29 10:36:56
    witam chętnie kupię książkę Michała Starzyka "Moje spojrzenie na dzjeje Zawichostu" chętnych do sprzedaży proszę o kontakt e-mailowy : konradw2@interia.pl





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.