amek w Zawichoście stał na wyspie wiślanej, po której nie ma dziś śladu. Wiadomo jednak dokładnie w którym miejscu się znajdował i jeśli ktoś dysponuje sprzętem do nurkowania, z pewnością natrafiłby na jego szczątki na dnie Wisły. Obecni mieszkańcy miasta wspominają, że przy bardzo niskim stanie wód można było do niedawna jeszcze ujrzeć cegły. W XVII w. zamek miał kształt czworoboku z 4 wieżami alkierzowymi w narożach. Do dwóch boków przylegały budynki mieszkalne, pozostałe dwa były murami zwieńczonymi blankami. Dookoła zamku umieszczono drewniane izbice czyli pale chroniące przed wodą i lodem, ale także i wrogiem.
Historia
rewniany zamek w Zawichoście istniał już na początku XIII w. Bronił przeprawy przez Wisłę oraz był siedzibą kasztelańską. W pełni murowany zamek wzniósł ok. poł. XIV w. Kazimierz Wielki. Nie zachował się żaden jego opis ani ilustracja z tamtego okresu.
Hipotetyczny wygląd zamku drewnianego w Zawichoście
Źródło: Moje spojrzenie na dzieje Zawichostu, Michał Starzyk, Fundacja Antiquitas 1994
Prawdopodobny wygląd Zawichostu widzianego z prawego brzegu Wisły w XIV/XV w.
Źródło: Moje spojrzenie na dzieje Zawichostu, Michał Starzyk, Fundacja Antiquitas 1994
Kasztelani
Kasztelanami na zamku w Zawichoście było wiele znanych postaci. Dobes Dobiesław, wymieniony w akcie księżnej Grzymisławy (matce błogosławionej Salomei i księcia Bolesława Wstydliwego) z 1229 r., jako stryjeczny brat biskupa Ivo z Odrowążów, Spytek z Melsztyna - marszałek nadworny i wojewoda krakowski, Mikołaj Bogoria - zaufany stronnik królowej Jadwigi, Warsz Miechowski - uczestnik wojen z Litwinami, na Śląsku i pod Warną, Piotr Kłoczewski - sekretarz i zaufany Stefana Batorego, bohatersko walczący we wszystkich wyprawach wojennych króla, Jan Mikołaj Rey - spokrewniony z wielkim pisarzem.
Słynny był też kasztelan Borejko zwany pobożnym pijakiem. Lubił on ucztować szczególnie z duchownymi, ale nigdy nie opuścił codziennego nabożeństwa. Gdy nie mógł znaleźć kompanów do picia wychodził na uczęszczany trakt opatowski i tam w postawionej przez siebie kapliczce modląc się, czyhał na gości. Gdy jakiegoś napotkał upajał go winem, często do nieprzytomności i zabierał na ucztę do swego domu. Tam już przetrzymywał delikwentów jak najdłużej, nawet kilka dni do czasu znalezienia sobie nowych. Gdy wieść o jego wyczynach rozniosła się po kraju, omijano kapliczkę z daleka.
1241 r. - Tatarzy najechali miasto i spalili drewniany zamek. Następnie Bolesław Wstydliwy odbudował go i wykorzystywał jako swoją rezydencję. Prawdopodobnie już wtedy był to zamek częściowo murowany
ok. poł. XIV w. - jak podaje Długosz i Janko z Czarnkowa Kazimierz Wielki wzniósł w Zawichoście zamek z cegły. Z pewnością chodziło jednak o przebudowę istniejącego zamku książęcego. Odgrywał on bardzo dużą rolę w systemie obronnym wschodnich kresów. Zajmował 9 miejsce wśród najbardziej liczących się ówczesnych zamków
1384 r. - miasto zostało splądrowane a zamek ogołocony przez Litwinów pod dowództwem przyszłego króla Polski Jagiełły. Zamku z niewielką załogą bronił kasztelan Spytek z Melsztyna
1386 r. - w drodze do Krakowa w zamku ponownie przebywał Jagiełło ale już jako kandydat do polskiej korony. Gościł go kasztelan Mikołaj Bogoria
II poł. XV w. - w zamku często przebywał król Kazimierz Jagiellończyk
1502 r. - miasto zostało zniszczone przez Tatarów. Zamek prawdopodobnie oparł im się, ponieważ wiadomo że kilka lat później był zamieszkany i uzbrojony w 30 hakownic
koniec XVI w. - rozpoczęto przebudowę zamku pod nadzorem architekta Marcina Rudolfisa a następnie Rudolfa Negroni
1655 r. - podczas "potopu" Szwedzi zajęli Zawichost i zamek. Rok później odbił go Stefan Czarniecki
1657 r. - Szwedzi a później uciekające wojska ich sprzymierzeńca Rakoczego w tym roku jeszcze kilkakrotnie nawiedzili Zawichost. Szwedzi tym razem przybyli w ogromnej sile ok. 70 tys. ludzi. W ich oddziałach walczyli też Węgrzy, Rumuni, Kozacy, Wołosi i Brandenburczycy. Miasto zostało doszczętnie splądrowane a zamek spalony
Ruiny zamku w Zawichoście w 1657 r. Fragment sztychu z Pufendorfa, De Rebus a Carolo Gustavo
Źródło: Zamki województwa kieleckiego, Janusz Kuczyński, Kraków 1969
1664 r. - ówczesna lustracja z lat 1659-64 mówi iż "zamek przez nieprzyjaciela jest ogniem zniesion, armaty przy nim nie masz, niektóre izby ponakrywane" oraz "domostwa podzamcza i zagrodników tam mieszkających, nieprzyjaciel spalił".
Podczas najazdu szwedzkiego z 1200 osób mieszkających w mieście ocalało 241.
Męczeńską śmierć poniósł franciszkanin Kazimierz Bogdański, staruszek który odmówił zdradzenia miejsca ukrycia sreber klasztornych
Zamek i najbliższa okolica po "potopie" szwedzkim
Źródło: Moje spojrzenie na dzieje Zawichostu, Michał Starzyk, Fundacja Antiquitas 1994
1678 r. - dużą część murów zamkowych rozebrano. Wykorzystano je m.in. przy budowie kościoła reformatów Sandomierzu. Sama wyspa coraz bardziej kurczyła się a mury były zalewane przy wysokim stanie wód
1813 r. - ogromna powódź sprawiła że wyspa zamkowa została ostatecznie zalana. Pozostałe mury powodowały odbicie nurtu ku lewemu brzegowi i zalanie terenów wsi Rybitwy. Z czasem nurt i kolejne powodzie doprowadziły do skruszenia murów i głębszego osiadnięcia resztek zamku
XX w. - przy niskim stanie wód Wisły mury zamkowe były w wodzie dobrze widoczne
Wstęp
Wolny
Położenie i dojazd
Zachodnia część woj. świętokrzyskiego. 19 km na północ od Sandomierza, 12 km na południe od Annopola. Zobacz na mapie.
Pociągiem można dojechać do Sandomierza lub Ostrowca Świętokrzyskiego, dalej PKS-em. Należy zejść w dół do przeprawy promowej, która jest oznaczona na drodze. Zamek stał po lewej stronie mniej więcej koło drugiej usypanej z kamieni tamie. Żeby na nią wejść trzeba iść ścieżką w lewo i skręcić w dół.
Od przystanku PKS do drugiej tamy idzie się ok. 10 min. Pobieżne oglądnięcie miejsca po zamku zajmuje także ok. 5 min.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N50.80623056°, E21.86444722°
format DM (stopnie, minuty): 50° 48.3738336'N, 21° 51.8668332'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 48' 22.43''N, 21° 51' 52.01''E
Bibliografia
Gosztyła Marek, Proksa Michał - Zamki Polski południowo-wschodniej
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Kuczyński Janusz - Zamki województwa kieleckiego
Starzyk Michał - Moje spojrzenie na dzieje Zawichostu
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: latem 2002
Noclegi
Zawichost - Schronisko Młodzieżowe, ul. 15 Grudnia 1a, tel. (015) 836 47 08, 836 41 60
Zawichost - Hotel Restauracja "Zacisze", ul.Asnyka, tel. (015) 833 33 33,
gsm 603 529 952
Czyżów Szlachecki - Beata i Piotr Panasiuk, Czyżów Szlachecki 43, tel. (015) 835 51 34 lub 836 45 47 Czyżów Szlachecki - Halina i Eugeniusz Pileccy, Czyżów Szlachecki 64, tel. (015) 835 52 59 Czyżów Szlachecki - Hotel "Pałac" - (015) 835 51 45
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Aleksander Tarło kasztelan zawichojski Autor: Jerzy Antoni Kostka Data: 2014-03-23 21:09:42
Posiadam informacje iż w latach 1680 - 1683 kasztelanem Zawichostu był Aleksander Tarło, syn Piotra Aleksandra Tarło i Zofii Działyńskiej.
Aleksander Tarło miał żonę Joannę z Kostków, córkę Franciszka Stanisława Kostki i Jadwigi Gułtowskiej Wiem iż jego żona Joanna zmarła rok po męża 31 marca 1684 roku i została pochowana w Zawichoście. Joanna była pra, pra .... babką znanego laureata Henryka Sienkiewicza.
Będę wdzięczny za potwierdzenie tych informacji i wskazanie miejsca pochówku Joanny i Aleksandra Tarłów.
moje mjasto Autor: batog andrzej Data: 2012-05-07 18:07:37
mjeszkamm wlondynje czesto wspomjnam lata mlodoscj przezyte wtym
"Moje spojrzenie na dzjeje Zawichostu" Michał Starzyk Autor: bdio Data: 2011-12-29 10:36:56
witam chętnie kupię książkę Michała Starzyka "Moje spojrzenie na dzjeje Zawichostu" chętnych do sprzedaży proszę o kontakt e-mailowy : konradw2@interia.pl
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).