ZBROJEWSKO

🏰 Średniowieczny gródek rycerski 🏰

Grodzisko w Zbrojewsku jest pozostałością warowni założonej na naturalnym wzniesieniu piaszczystym, wysuniętym w głąb doliny zalewowej Liswarty. W przeszłości teren grodziska musiał być otoczony mokradłami, których resztki zachowały się jeszcze po wschodniej stronie obiektu.
Grodzisko jest pozostałością dwuczłonowego założenia obronnego na planie owalnym, obejmującego wyższy nasyp centralny w formie kopca oraz niższy nasyp o charakterze zewnętrznego wału obwodowego, rozszerzający się do postaci plateau, z majdanem na planie zbliżonym do półksiężyca. Dodatkową obronę warowni stanowiły fosy: między kopcem a zewnętrznym wałem obwodowym oraz po zewnętrznej stronie wału.
Centralny kopiec, na planie owalu o średnicach 30x40 m, uległ częściowemu zniszczeniu na skutek wybierania z niego piasku i kamienia. Otaczające kopiec pozostałości umocnień zewnętrznych zostały w znacznym stopniu zniwelowane w wyniku prac melioracyjnych. Są one dobrze widoczne po stronie północnej, na terenie wyżej położonym, gdzie zapewne od początku umocnienia zewnętrzne były najbardziej okazałe jako zwrócone w kierunku największego zagrożenia. Wzdłuż zewnętrznej krawędzi centralnego kopca usypany był wał z piasku, na którym wznosiła się przypuszczalnie obronna konstrukcja z drewna i kamieni. Zewnętrzny wał obwodowy rozszerzał się znacznie po stronie północnej, gdzie na jego szczycie istniał obszerny majdan na planie zbliżonym do półksiężyca. Mógł się tutaj mieścić obronny zespół obiektów o charakterze gospodarczym lub mieszkalnym ( pomieszczenia dla czeladzi itp. ), otoczony zapewne częstokołem. Pozostałości tej części założenia obronnego są dobrze widoczne jako półksiężycowaty nasyp, oddzielony fosą od wyższego kopca centralnego .
Krótki odcinek zewnętrznego wału obwodowego zachował się również po stronie południowo-zachodniej, u stóp kopca. Na terenie grodziska Zbrojewsko znaleziono m. in. dużą ilość fragmentów średniowiecznej ceramiki, a także kilkadziesiąt wyrobów żelaznych, świadczących w szczególności o militarnym charakterze obiektu, takich jak groty strzał do łuku, groty bełtów do kusz, fragmenty kolczugi oraz fragmenty ostróg, strzemion, wędzideł i podków. Znaleziono też noże żelazne, gwoździe, klamry, zgrzebła i szereg innych przedmiotów, o nie zawsze wiadomym przeznaczeniu. Do cenniejszych znalezisk należała średniowieczna moneta – srebrny brakteat guziczkowy, wybity w Anklam na Pomorzu Zachodnim. Wyniki badań archeologicznych pozwalają datować grodzisko na schyłek XIII i początek XIV w. Na majdanie grodziska, pod warstwą kulturową z okresu średniowiecza, stwierdzone zostały również ślady osadnictwa ludności kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza.