ŻELAZNA
🏰 Średniowieczny gródek rycerski 🏰

Przypadkowe podobieństwo nazw miejscowych sprawiło, że w pierwszej połowie XIX w. niemiecki historyk Gustaw Adolph Stenzel utożsamił Żelazną z wzmiankowanym w źródłach historycznych zamkiem Meristow. Na bezzasadność tego utożsamienia wskazywał już w 1889 r. Herrmann Markgraf, a w 1890 r. Oskar Vug wskazał na grodzisko w Osieku Grodkowskim jako faktyczną pozostałość zamku Meristow. Niestety, błędne utożsamienie Meristow = Żelazna (M�?? Średniowieczny gródek rycerski ??rzdorf. Z owym Marcinem łączyć można budowę siedziby obronnej, która zgodnie z wynikami badań archeologicznych funkcjonowała w okresie XIV-XV wiek.
Od 1344 r. Żelazna wchodziła w skład świeckich posiadłości biskupstwa wrocławskiego, stanowiących lenno Korony Czeskiej z ośrodkiem w Grodkowie (od 1383 r. księstwo grodkowskie). W pochodzącym przypuszczalnie z pierwszych lat tego okresu rejestrze dóbr i miejscowości ziemi grodkowskiej, wymieniono Żelazną ze wszystkimi przynależnościami (Martini villa cum omnibus suis utilitatis) jako wieś związaną z zamkiem w Głębocku (castrum Tyfenze). Wywodzące się z tych czasów związki Żelaznej z Głębockiem przetrwały aż do 1820 r., kiedy to dopiero rozdzielono administracyjnie obie miejscowości.
Zniszczenie fortalicjum rycerskiego nastąpiło w XV wieku. Nowej umocnionej rezydencji nie wzniesiono, w miejscu tym powstał później folwark. Od XVI wieku właścicielami Żelaznej byli Dreskowie. Po przedstawicielach tej rodziny pozostały cztery płaskorzeźbione nagrobki renesansowe w kościele św. Michała i NMP w niedalekim Grodkowie. W 1644 r. nabył Żelazną wraz z Głębockiem Eustachy Krause. W 1845 r. właścicielem miejscowych dóbr był Fedor hrabia von Franken-Sierstorpf, do którego należały również pobliskie Kopice oraz Głębocko. We wsi istniały wtedy 2 folwarki, drugi wraz z leśniczówką znajdował się na terenie przysiółka Breitenstück (dzisiejsza Dębina).