elazna leży na płaskim terenie nizinnym w lewobrzeżnej części dorzecza Nysy
Kłodzkiej, w odległości 3 km na zachód od tej rzeki. W centralnym
punkcie miejscowości, przy skrzyżowaniu głównej drogi przez wieś z drogą do Głębocka,
Niemodlina i Opola, wznosi się zabytkowy kościół parafialny p.w. św. Jadwigi. W jego sąsiedztwie zachował się dawny zespół folwarczny z pozostałościami rycerskiej siedziby obronnej.
W skład folwarku wchodzi m. in. barokowo-klasycystyczny
spichlerz z drugiej połowy XVIII w., murowany z cegły (otynkowany), dwukondygnacyjny
z podpiwniczeniem. Spichlerz ten posiada wejście w obramieniu uszatym z kluczem, ponad
którym widnieje owalny medalion stiukowy w obramieniu cęgowym i muszlowym. Przy
wjeździe na dawny folwark, przy południowo-wschodnim narożniku sadzawki, stoi kamienna
figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z pierwszej połowy XIX w.
Pozostałością rycerskiej siedziby obronnej było grodzisko stożkowate
na planie owalnym, otoczone wałem i fosą. Niestety, w XIX w. grodzisko to uległo zniszczeniu.
Przetrwały jedynie relikty fosy w formie prostokątnej sadzawki wydłużonej w kierunku północ-południe.
Sadzawka, obecnie w większości pozbawiona wody,
jest usytuowana po wschodniej (zewnętrznej) stronie dawnych zabudowań folwarcznych, przy
wjeździe, w odległości około 150 ma na południowy
zachód od kościoła i około 75 m na zachód od drogi do Kopic.
Była to warownia typu
nizinnego, usytuowana na terenie pociętym korytami cieków wodnych, przepływających
jeszcze obecnie przez Żelazną.
Badania archeologiczne potwierdziły średniowieczne pochodzenie obiektu, znaleziono m.in. ułamki naczyń toczonych, cienkościennych, barwy szarej.
Pomyłka w literaturze
Przypadkowe podobieństwo nazw miejscowych sprawiło, że w pierwszej połowie
XIX w. niemiecki historyk Gustaw Adolph Stenzel utożsamił Żelazną z wzmiankowanym
w źródłach historycznych zamkiem Meristow. Na bezzasadność tego utożsamienia
wskazywał już w 1889 r. Herrmann Markgraf, a w 1890 r. Oskar Vug wskazał na grodzisko
w Osieku Grodkowskim jako faktyczną pozostałość zamku Meristow. Niestety, błędne
utożsamienie Meristow = Żelazna (Mä Średniowieczny gródek rycerski rzdorf.
Z owym Marcinem łączyć można budowę siedziby obronnej, która
zgodnie z wynikami badań archeologicznych funkcjonowała w okresie XIV-XV wiek.
Od 1344 r. Żelazna wchodziła w skład świeckich posiadłości biskupstwa wrocławskiego, stanowiących lenno Korony Czeskiej z ośrodkiem w Grodkowie (od 1383 r. księstwo
grodkowskie). W pochodzącym przypuszczalnie z pierwszych lat tego okresu rejestrze dóbr
i miejscowości ziemi grodkowskiej,
wymieniono Żelazną ze wszystkimi przynależnościami (Martini villa cum omnibus suis
utilitatis) jako wieś związaną z zamkiem w Głębocku (castrum Tyfenze). Wywodzące się
z tych czasów związki Żelaznej z Głębockiem przetrwały aż do 1820 r., kiedy to dopiero
rozdzielono administracyjnie obie miejscowości.
Zniszczenie fortalicjum rycerskiego nastąpiło w XV wieku. Nowej umocnionej rezydencji nie wzniesiono, w miejscu tym powstał później folwark.
Od XVI wieku właścicielami Żelaznej byli Dreskowie. Po
przedstawicielach tej rodziny pozostały cztery płaskorzeźbione nagrobki renesansowe
w kościele św. Michała i NMP w niedalekim Grodkowie. W 1644 r. nabył Żelazną wraz z Głębockiem Eustachy Krause. W 1845 r. właścicielem miejscowych dóbr był Fedor hrabia von Franken-Sierstorpf,
do którego należały również pobliskie Kopice oraz Głębocko. We wsi istniały
wtedy 2 folwarki, drugi wraz z leśniczówką znajdował się na terenie przysiółka
Breitenstück (dzisiejsza Dębina).
Wstęp
Wolny
Położenie i dojazd
Centralno zachodnia część woj. opolskiego. 5 km na południowy wschód od Grodkowa, 18 km na zachód od Niemodlina. Zobacz na mapie.
Pozostałości fortalicjum rycerskiego leżą ok 150 metrów na południowy zachód od kościoła, po prawej (zachodniej) stronie drogi do
Kopic.
Dojazd autobusem PKS z Opola, Grodkowa i Niemodlina.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N 50.68336944°, E 17.45207778°
format DM (stopnie, minuty): N 50° 41.0021664', E 17° 27.1246668' format DMS (stopnie, minuty, sekundy): N 50° 41' 00.13'', E 17° 27' 07.48''
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Z lotu ptaka
Widok opisywanego obiektu (lub miejsca na którym stał) z satelity
Ja pochodze z Żelaznej wychowalem sie tam i spedzilem dzieciństwo,obecnie mieszkam daleko od tych rodzinnych stron ale czesto powracam myslami do tych stron.Mysle ze ludzie któzy tam mieszkaja nie zdaja sobie sprawy jakie maja szczescie w jakim pieknym miejscu mieszkaja,mam nadzieje ze z czasem bedzie sie ta miejscowosc rozwijac i rozbudowywac .A tak sómujac to mam nadzieje ze kiedys wróce tu na starosc....
Włascicieleeeee Autor: maciej Data: 2012-04-11 08:27:36
właściciele stawku są!oni uważają że wszystko należy do nich nie tylko spichlerz ale i cała żelazna hehe
Re: Żelazna to pękna wieś Autor: Jacek Data: 2011-02-01 21:40:25
(c) 2001-2019 BD - KONTAKT - POLITYKA PRYWATNOŚCI Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
elazna leży na płaskim terenie nizinnym w lewobrzeżnej części dorzecza Nysy
Kłodzkiej, w odległości 3 km na zachód od tej rzeki. W centralnym
punkcie miejscowości, przy skrzyżowaniu głównej drogi przez wieś z drogą do Głębocka,
Niemodlina i Opola, wznosi się zabytkowy kościół parafialny p.w. św. Jadwigi. W jego sąsiedztwie zachował się dawny zespół folwarczny z pozostałościami rycerskiej siedziby obronnej.
