Historia zamku została poznana w niewielkim stopniu, ponieważ od XVIII wieku zaczęto przypisywać ruiny do wsi Węgierka. Wprowadziło to w błąd badaczy, którzy szukając informacji o zamku w Węgierce nie odnajdywali informacji starszych niż XVIII stulecie, gdy zamek był już ruiną. W rzeczywistości budowla należała od początku do miasta Pruchnik, a Węgierka była tylko częścią dóbr przynależnych do Pruchnika. Dowiódł tego badacz dziejów miasta - dr Marian Wolski.
Pierwotna siedziba powstała w XV wieku za sprawą rodu Rozborskich herbu Korczak, którzy w 1436 roku przenieśli swą siedzibę z Rozborza do Pruchnika i przyjęli nazwisko Pruchniccy. Obecny zabytek powstał z inicjatywy rodu Pieniążków w II połowie XVI wieku
(Jana Pieniążka, starosty sądeckiego i sędziego ziemskiego krakowskiego lub jego syna - również Jana, podstolego przemyskiego). Kształtem miał przypominać czworoboczne zamki basztowo-bastejowe w Przemyślu, Krasiczynie i Rybotyczach, co jednak nie do końca się udało.
Nie jest jasne czy Pieniążkowie wznieśli zamek na miejscu pierwotnej siedziby Pruchnickich, to może zostać ustalone podczas dokładnych badań archeologicznych.
1460 r. - pierwsza wzmianka o dworze obronnym (fortalicji) w Pruchniku
1479 r. - zmarł biskup kamieniecki Mikołaj Pruchnicki. Jego majątek został podzielony między krewnych. Pruchnik miał od tej pory
po kilku właścicieli, a przez pewien okres i 2 siedziby. Drugi dwór nie miał cech obronnych
1484 r. - zachował się zapis z tego roku o pożyczce 200 florenów na prace budowę rezydencji zaciągniętej przez Piotra Rozborskiego / Pruchnickiego od Jana z Bystrzejowic, prawdopodobnie chodziło o rozbudowę dworu obronnego
1523 r. - Piotr Pruchnicki, stolnik przemyski, wykupił krewnych i ich spadkobierców i w ten sposób połączył Pruchnik w jedną całość
1524 r. - zamek pruchnicki oblegali Tatarzy, ale nie zdołali go zdobyć
ok 1535 r. - zmarł Piotr Pruchnicki, zamkiem władała wdowa - Dorota z Wapowskich Pruchnicka, a po niej syn Piotr
ok. 1536 r. - córka Piotra - Anna wyszła za starostę sądeckiego Jana Pieniążka
herbu Odrowąż z Krużlowej, późniejszego właściciela miejscowości i być może fundatora zamku bastejowego.
1553 r. - zmarł Piotr Pruchnicki (syn Piotra i Doroty Pruchnickiech) oraz jego syn Jan. Zamek przeszedł na własność wspomnianego męża Anny Pruchnickiej - Jana Pieniążka
II pol. XVI w. - Pieniążkowie znacznie przebudowali budowlę i dodali dwie basteje.
1610 r. -
zamek pruchnicki wykupił spłacając długi Pieniążków ich krewny - Jan Świętosławski, referendarz koronny. Wzmianka o zamku mówi, iż w arsenale znajdowało się 30 hakownic
1621 r. -
"zamek pruchnicki" z "basztą z piwnicą" jest wymieniony przy podziale dóbr między synów Jana Świętosławskiego
XVII wiek -
dla ziemi pruchnickiej nastały bardzo niespokojne czasy. Dotknęły ją najazdy tatarskie, szwedzkie, kozackie i liczne pożary. Nie wiadomo jaką rolę w nich odegrał zamek pruchnicki,
ale raczej dbano o jego dobry stan, bo do XVIII wieku był zamieszkiwany
1626 r. -
Aleksander Świętosławski sprzedał część Pruchnika z zamkiem Marcjanowi Gorayskiemu
1640 r. -
właścicielką zamku była Anna z Konar Gorayska, która ufundowała w mieście kolegiatę księży misjonarzy
ok. 1730 r. - Pruchnik wraz z zamkiem kupił Józef Morski
II poł. XVIII w. - zamek w Pruchniku spłonął i nie został już odbudowany. Zdewastowany był zapewne już wcześniej, stąd niejako "odłączono" go od Pruchnika na rzecz Węgierki
przełom XVIII/XIX w. - zasypano fosę i połączono stawy, od południa utworzono na nich wyspę. Stawy był zasilane z pobliskiej rzeki Mleczki.
Mimo, że większość zamku była w ruinie to jego otoczenie wykorzystywano rekreacyjnie. Po stawach pływano łódkami, a na wyspie stała drewniana altanka wypoczynkowa (kabanka)
1819 r. - Pruchnik przeszedł w ręce Magdaleny Dzieduszyckiej. Niedługo później rozebrała ona basztę południowo-zachodnią.
koniec XIX w. - kolejnymi właścicielami zostali Szembekowie
1929 r. - od Szembeków Pruchnik kupili Mycielscy
1978 r. - rozpoczęto pierwsze niewielkie badania archeologiczne
2007 r. - ruiny zamku przejęła gmina Pruchnik. Teren włączono administracyjnie w granice miasta Pruchnik
2017 r. - gmina przygotowała projekt rewitalizacji i przekształcenia ruin w kompleks rehabilitacyjno-rekreacyjny "Basteja" ze spa, hotelem, centrum rehabilitacyjnym, kawiarnią, restauracją, galerią i tarasem widokowym
2018 r. - prace remontowe przy baszcie
Rysunek zamku Pruchnik - Węgierka z lat 1820-50
ADRES I KONTAKT
Zamek Pieniążków - ul. Zamkowa 2, Pruchnik
CZAS
Oglądnięcie ruin i części dworskiej zajmuje ok. 30 minut.
WSTĘP
Wolny.
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego zamku w Pruchniku - Węgierce. A - basteja, B - połączone stawy zamkowe, C - zasypana fosa, D - skrzydło zachodnie zamku, E - budynek północny, F - oficyna/dworek na wzgórzu, G - spichlerz, H - wyspa na stawach zamkowych
Centralno-wschodnia część woj. podkarpackiego. 20 km na południe od Jarosławia. Zobacz na
mapie.
Resztki zamku znajdują się tuż przy szosie za skrzyżowaniem dróg na Pruchnik, Rokietnice i Jarosław. Patrząc od strony Przemyśla po prawej stronie szosy.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w:
Google Maps,
Bing Maps,
Openstreet Maps
format D (stopnie):
N49.90810232328°, E22.54860815406°
format DM (stopnie, minuty):
49° 54.4861393968'N, 22° 32.9164892436'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):
49° 54' 29.17''N, 22° 32' 54.99''E